Cách tự chế đèn dầu từ dầu ăn và gạo khi mất điện do bão lũ

Khi các tỉnh miền Trung liên tục hứng chịu bão lũ, việc mất điện kéo dài trở thành nỗi lo quen thuộc của người dân. Trong hoàn cảnh thiếu thốn ánh sáng, mạng xã hội gần đây lan truyền một cách làm đèn dầu tự chế từ những vật dụng có sẵn trong gian bếp: dầu ăn, gạo, nước và tăm bông. Nhờ sự đơn giản và dễ áp dụng, giải pháp này nhanh chóng được nhiều gia đình vùng lũ áp dụng để thắp sáng ban đêm.

Nhưng liệu chiếc đèn dầu “phiên bản tự chế” này có thực sự an toàn và hoạt động hiệu quả? Những phân tích dưới đây từ chuyên gia sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên lý cũng như cách sử dụng đúng để tránh rủi ro.

Vì sao người dân chọn cách tự chế đèn dầu bằng dầu ăn và gạo?

Trong mùa bão lũ, nguồn sáng dự phòng như nến, đèn pin, dầu hỏa hay máy phát điện không phải gia đình nào cũng chuẩn bị kịp. Trong khi đó, những nguyên liệu như dầu ăn, gạo, nước, tăm bông luôn sẵn có trong bất cứ căn bếp nào.

Theo Tiến sĩ Trần Thị Tường Vi (Trường Đại học Nguyễn Tất Thành), đây là một giải pháp ứng phó khẩn cấp hoàn toàn khả thi trong trường hợp mất điện tạm thời. Chỉ cần thao tác đơn giản, người dân có thể tạo ra một nguồn sáng nhỏ để phục vụ sinh hoạt cơ bản vào buổi tối.

Trong mùa bão lũ, có thể tận dụng dầu ăn, gạo, nước hay tăm bông để làm nguồn sáng tạm thời khi mất điện.

Nguyên lý hoạt động của đèn dầu tự chế

Chiếc đèn dầu hoạt động dựa trên nguyên lý giống đèn dầu truyền thống nhưng đơn giản hơn nhiều. Các nguyên liệu kết hợp với nhau theo vai trò riêng:

1. Dầu ăn – nguồn nhiên liệu chính

Trong dầu ăn có các chuỗi hydrocarbon giàu carbon và hydro. Khi bị đốt nóng tới điểm bay hơi (khoảng 310–330°C), dầu tạo hơi và hơi dầu này kết hợp với oxy trong không khí để tạo thành phản ứng cháy.

Do dầu ăn ít bay hơi, ngọn lửa cháy chậm và nhỏ hơn dầu hỏa.

2. Tăm bông – đóng vai trò bấc đèn

Sợi bông trong tăm bông có tính mao dẫn, hút dầu lên phía trên. Ngọn lửa thực chất cháy ở phần hơi dầu bốc lên từ đầu bấc chứ không đốt cháy dầu lỏng trực tiếp.

Chiếc đèn dầu tự chế dùng dầu ăn làm nhiên liệu, tăm bông làm bấc, gạo để cố định và nước làm nền; dầu nổi trên nước và được bấc hút lên để tạo ngọn lửa nhỏ, cháy chậm khi mất điện tạm thời.

>>> Xem thêm: Làm sao để chống nước ngập tràn vào nhà hiệu quả trong mùa mưa lớn?

3. Gạo – lớp nền giữ bấc cố định

Gạo được cho vào đáy cốc để:

• Cố định tăm bông

• Tạo nền giúp dầu nổi lên trên (vì dầu nhẹ hơn nước)

• Hạn chế tăm bông đổ nghiêng

Nếu không có gạo, người dân có thể thay bằng cát, tro củi hoặc đất.

4. Nước – không tham gia vào quá trình cháy

Nước chỉ đóng vai trò nền. Dầu sẽ nổi trên mặt nước, tạo lớp nhiên liệu mỏng để bấc hút dầu.

Đèn dầu tự chế có thể thắp sáng được bao lâu?

Ngọn lửa có thể cháy trong thời gian ngắn, tùy vào lượng dầu và kích thước bấc. Tuy nhiên, ngọn lửa:

• Không quá sáng

• Cháy chậm và yếu

• Dễ tắt nếu bấc nhỏ hoặc thiếu dầu

• Không ổn định như đèn dầu thật

Điều này hoàn toàn bình thường vì dầu ăn không phải nhiên liệu tối ưu để đốt cháy.

Ngọn lửa từ đèn dầu tự chế thường nhỏ, yếu, cháy chậm và dễ tắt vì dầu ăn không phải nhiên liệu tối ưu, nên độ sáng thấp và kém ổn định.

>>> Xem thêm: 7 lưu ý quan trọng khi di chuyển trong mùa mưa để đảm bảo an toàn cho bản thân và mọi người

Chuyên gia cảnh báo: Đèn tự chế chỉ nên dùng trong trường hợp khẩn cấp

Mặc dù cách làm này khả thi, nhưng chuyên gia lưu ý một số rủi ro an toàn cần tránh:

• Không đổ dầu quá nhiều, chỉ cần một lớp mỏng trên mặt nước

• Đặt đèn ở bề mặt thật phẳng, tránh nơi gió lùa

• Không để gần vật liệu dễ cháy như rèm cửa, giấy, chăn màn

• Không cho trẻ nhỏ tự làm hoặc nghịch lửa

• Không dùng làm nguồn sáng dài hạn

Đây không phải giải pháp chiếu sáng bền vững, mà chỉ dùng khi mất điện đột ngột và thiếu nguồn sáng khác.

Cách làm đèn dầu tự chế chỉ nên dùng khi mất điện khẩn cấp vì tiềm ẩn rủi ro; cần dùng ít dầu, đặt nơi phẳng, tránh gió và vật dễ cháy, không để trẻ nghịch và không dùng làm nguồn sáng lâu dài.

Hướng dẫn cách tự chế đèn dầu an toàn trong mùa bão lũ

Nếu bắt buộc phải dùng, bạn có thể làm theo hướng dẫn sau:

Chuẩn bị:

• 1 chén hoặc ly thủy tinh

• Dầu ăn

• Một ít gạo hoặc cát

• Tăm bông

• Nước

Cách làm:

1. Đổ gạo (hoặc cát) vào đáy ly khoảng 1 cm

2. Thêm nước ngập gạo

3. Đổ dầu ăn lên phía trên (chỉ 0.5–1 cm là đủ)

4. Cắm tăm bông vào lớp gạo sao cho đầu bông nhô lên mặt dầu

5. Châm lửa vào đầu tăm bông

6. Theo dõi ngọn lửa, bổ sung dầu khi cần thiết

Cách làm: cho khoảng 1 cm gạo (hoặc cát) vào đáy ly rồi đổ nước ngập lên trên.

Đổ một lớp dầu ăn mỏng 0.5–1cm lên trên mặt nước.

Cắm tăm bông vào gạo để đầu bông nhô lên trên mặt dầu.

Châm lửa vào đầu tăm bông và theo dõi, bổ sung dầu khi cần.

Đèn dầu tự chế từ dầu ăn và gạo hữu ích khi mất điện khẩn cấp, nhưng chỉ là giải pháp tạm thời vì vẫn tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ.

>>> Xem thêm: Lũ quét là gì? Nguyên nhân gây lũ quét và cách phòng tránh an toàn cho gia đình

Tự chế đèn dầu từ dầu ăn và gạo là một cách làm đơn giản, dễ áp dụng và hữu ích trong hoàn cảnh cấp bách khi mất điện vì bão lũ. Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp tình thế, không nên sử dụng lâu dài vì nguy cơ cháy nổ vẫn có thể xảy ra nếu không cẩn thận.

Người dân cần đặt sự an toàn lên hàng đầu, đặc biệt trong môi trường ẩm ướt, thiếu ánh sáng, dễ trượt ngã hoặc va đập.

Khám phá ngay tại chuyên mục Đời sống trên Happynest để xem thêm các bài hướng dẫn hữu dụng trong đời sống và xây dựng

Nguồn: Thanh niên

*Để lại thông tin trong box dưới đây, Happynest sẽ giúp bạn kết nối đơn vị thiết kế - thi công phù hợp và nhanh chóng nhất.