8 lượt xemUNESCO vừa công bố danh sách 26 Di sản Thế giới mới trong năm 2025, bao gồm 21 di sản Văn hóa, 4 di sản Thiên nhiên và 1 di sản Hỗn hợp. Mỗi di sản được công nhận không chỉ có giá trị lịch sử, nghệ thuật mà còn kể những câu chuyện sâu sắc về bản sắc, ký ức và tinh thần nhân loại.
Các di sản mới được công nhận có sự đa dạng về loại hình và địa điểm, từ những chứng tích tàn khốc của lịch sử đến những công trình kiến trúc cổ đại và nghệ thuật khắc đá hàng chục nghìn năm tuổi.
Những Di sản Văn hóa nổi bật
1. Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn - Kiếp Bạc (Việt Nam)
- Loại hình: Văn hóa - Di sản liên tỉnh.
- Địa điểm: Quần thể gần 20 di tích trải dài qua 3 tỉnh Quảng Ninh, Bắc Ninh và Hải Phòng, với tổng diện tích lõi 525 ha.
- Thông tin nổi bật: Đây là di sản thế giới thứ 9 của Việt Nam và là di sản liên tỉnh đầu tiên của cả nước. Quần thể này gắn liền với Thiền phái Trúc Lâm do Phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập, trở thành trung tâm hành hương Phật giáo lớn, kết hợp hài hòa giữa giá trị tôn giáo, triết lý sống và cảnh quan tự nhiên linh thiêng. Việc được công nhận góp phần nâng cao vị thế quốc tế, thúc đẩy du lịch văn hóa - tâm linh và yêu cầu nâng cao công tác bảo tồn.
Di sản Văn hoá Thế giới thứ 9 của Việt Nam
2. Các địa điểm tra tấn của Khmer Đỏ (Campuchia)
- Loại hình: Văn hóa - Tưởng niệm lịch sử.
- Địa điểm: 3 địa điểm quan trọng: nhà tù Tuol Sleng (S-21), cánh đồng chết Choeung Ek và trại giam M-13.
- Thông tin nổi bật: Việc công nhận diễn ra đúng dịp 50 năm ngày Khmer Đỏ lên nắm quyền, chế độ đã cướp đi sinh mạng khoảng 1,7 triệu người Campuchia. Các địa điểm này mang giá trị tưởng niệm sâu sắc, góp phần giáo dục thế hệ trẻ về tội ác lịch sử và hàn gắn những tổn thương chưa lành của đất nước.
Di tích liên quan chế độ diệt chủng Pol Pot ở Campuchia thành di sản văn hóa thế giới
3. Murujuga Cultural Landscape (Australia)
- Loại hình: Di sản văn hóa.
- Địa điểm: Bán đảo Burrup, Tây Australia.
- Thông tin nổi bật: Nơi đây lưu giữ hơn một triệu hình khắc đá cổ (petroglyphs) có niên đại tới 50.000 năm, là một trong những bộ sưu tập nghệ thuật khắc đá phong phú nhất hành tinh. UNESCO công nhận Murujuga như một biểu tượng của “sự sáng tạo thiên tài” và ca ngợi vai trò tiên phong của cộng đồng địa phương trong bảo tồn di sản giữa vùng công nghiệp hóa cao.
Nơi lưu giữ hơn một triệu hình khắc đá cổ (petroglyphs) có niên đại tới 50.000 năm
4. Maratha Military Landscapes (Ấn Độ)
- Loại hình: Di sản văn hóa.
- Địa điểm: Gồm 12 pháo đài trải khắp bang Maharashtra, Ấn Độ.
- Thông tin nổi bật: Quần thể này là minh chứng nổi bật cho kỹ thuật phòng thủ và kiến trúc quân sự dưới thời vương triều Maratha (thế kỷ XVII-XIX), thể hiện tư duy chiến lược vượt thời đại. Đây là di sản thế giới thứ 44 của Ấn Độ, khẳng định vị thế cường quốc di sản và mở ra hướng phát triển du lịch lịch sử - quân sự, gắn với giáo dục quốc phòng.
Với 12 pháo đài trải dài khắp bang Maharashtra, quần thể Maratha Military Landscapes là minh chứng nổi bật cho kỹ thuật phòng thủ và kiến trúc quân sự dưới thời vương triều Maratha (thế kỷ XVII-XIX)
5. The Archaeological Ensemble of 17th Century Port Royal (Jamaica)
- Loại hình: Di sản văn hóa.
- Địa điểm: Cửa vịnh Kingston, Jamaica. Phần lớn thành phố đã bị nhấn chìm dưới biển sau trận động đất năm 1692.
- Thông tin nổi bật: Từng là “thủ đô hải tặc vùng Caribbean” và trung tâm thương mại, Port Royal là một trong số ít di sản thế giới có phần lớn diện tích nằm dưới mặt nước. Việc ghi danh đánh dấu bước đi quan trọng của UNESCO trong việc mở rộng phạm vi công nhận các di tích khảo cổ học dưới nước, góp phần bảo tồn lịch sử và phát triển du lịch văn hóa - biển đảo.
Được mệnh danh là “thủ đô hải tặc vùng Caribbean” vào thế kỷ 17
6. Domus de Janas (Sardegna, Italy)
- Loại hình: Di sản văn hóa.
- Địa điểm: Đảo Sardegna (Sardinia), miền nam Italy.
- Thông tin nổi bật: Là quần thể mộ đá thời Đồ đá mới (khoảng năm 4.000-3.000 TCN), được đục trực tiếp vào vách đá. Các ngôi mộ không chỉ thể hiện trình độ kỹ thuật đáng kinh ngạc mà còn phản ánh niềm tin sâu sắc về sự hiện diện của linh hồn sau cái chết, mở ra góc nhìn mới về tín ngưỡng tang lễ thời tiền sử châu Âu.
Quần thể mộ đá thời Đồ đá mới (4.000-3.000TCN)
Tại sao UNESCO lại công nhận Di sản Thế giới?
Mục tiêu chính của việc công nhận Di sản Thế giới là bảo vệ và duy trì những giá trị đặc biệt mang ý nghĩa toàn cầu cho các thế hệ tương lai. UNESCO tin rằng những di sản này là tài sản chung của nhân loại, vượt ra ngoài biên giới quốc gia. Việc công nhận giúp:
- Nâng cao nhận thức: Thu hút sự chú ý của cộng đồng quốc tế về tầm quan trọng của di sản.
- Thúc đẩy bảo tồn: Kêu gọi các quốc gia và cộng đồng quốc tế cùng chung tay bảo vệ di sản khỏi các mối đe dọa như xung đột, biến đổi khí hậu, phát triển không bền vững.
- Phát triển bền vững: Khuyến khích du lịch có trách nhiệm và phát triển kinh tế địa phương một cách bền vững, gắn liền với việc bảo tồn di sản.
- Kết nối văn hóa: Góp phần gìn giữ sự đa dạng văn hóa và thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau giữa các dân tộc.
Để một địa điểm có thể trở thành Di sản Văn hóa Thế giới, nó cần trải qua quá trình đánh giá vô cùng khắt khe và phải chứng minh được giá trị mang ý nghĩa nổi bật toàn cầu
Quá trình một địa điểm trở thành Di sản Thế giới như thế nào?
Quá trình này rất nghiêm ngặt và đòi hỏi nhiều công sức từ quốc gia đề cử bao gồm:
1. Danh sách dự kiến (Tentative List): Mỗi quốc gia thành viên UNESCO phải lập một danh sách các địa điểm di sản quan trọng mà họ dự định đề cử trong tương lai.
2. Hồ sơ đề cử: Từ danh sách dự kiến, quốc gia chọn một địa điểm để xây dựng hồ sơ đề cử chi tiết. Hồ sơ này phải chứng minh “Giá trị nổi bật toàn cầu” (Outstanding Universal Value - OUV) của di sản, tức là những giá trị vượt trội so với các di sản tương tự trên thế giới. Hồ sơ cũng phải bao gồm kế hoạch quản lý và bảo tồn di sản.
3. Đánh giá của các cơ quan tư vấn
- ICOMOS (Hội đồng Quốc tế về Di tích và Địa điểm) đánh giá các di sản văn hóa.
- IUCN (Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế) đánh giá các di sản thiên nhiên.
- Cả hai tổ chức này sẽ cử chuyên gia đến khảo sát thực địa, thẩm định hồ sơ và đưa ra khuyến nghị cho Ủy ban Di sản Thế giới.
4. Quyết định của Ủy ban Di sản Thế giới: Hàng năm, Ủy ban Di sản Thế giới (gồm đại diện của 21 quốc gia thành viên được bầu) sẽ họp và xem xét các khuyến nghị. Ủy ban có thể quyết định công nhận, trì hoãn hoặc từ chối đề cử.
Giải đáp các thắc mắc về Di sản thế giới mới của UNESCO 2025
Q1: Có phải tất cả các quốc gia đều có Di sản Thế giới được UNESCO công nhận không?
→ Không phải tất cả các quốc gia thành viên UNESCO đều có Di sản Thế giới. Tính đến thời điểm hiện tại, có một số quốc gia vẫn chưa có bất kỳ địa điểm nào được ghi danh vào Danh sách Di sản Thế giới.
Q2: Di sản Thế giới có thể bị tước bỏ danh hiệu không?
→ Có. UNESCO có thể tước bỏ danh hiệu Di sản Thế giới nếu di sản đó mất đi “Giá trị nổi bật toàn cầu” do thiếu sự bảo vệ, quản lý kém hoặc bị hủy hoại nghiêm trọng. Trường hợp điển hình là Thung lũng Elbe ở Dresden (Đức) bị tước danh hiệu vào năm 2009 do xây cầu vượt ảnh hưởng đến cảnh quan.
Q3: Có bao nhiêu loại hình Di sản Thế giới?
→ Di sản Thế giới được chia thành ba loại chính: Di sản Văn hóa (như công trình kiến trúc, thành phố lịch sử), Di sản Thiên nhiên (như công viên quốc gia, khu bảo tồn đa dạng sinh học) và Di sản Hỗn hợp (kết hợp cả giá trị văn hóa và tự nhiên).
Q4: Di sản Thế giới mới năm 2025 có sự phân bổ địa lý như thế nào?
→ Danh sách năm 2025 cho thấy sự đa dạng về địa lý, với các di sản đến từ châu Á, châu Đại Dương, châu Âu, châu Mỹ và châu Phi, phản ánh nỗ lực của UNESCO trong việc ghi nhận di sản từ mọi khu vực trên thế giới.
Q5: Có sự khác biệt nào giữa “Di sản Thế giới” và “Di sản Văn hóa Phi vật thể” của UNESCO không?
→ Có. Di sản Thế giới (World Heritage) tập trung vào các địa điểm, công trình vật thể và cảnh quan. Trong khi đó, Di sản Văn hóa Phi vật thể (Intangible Cultural Heritage) tập trung vào các truyền thống, biểu đạt sống, kiến thức và kỹ năng như âm nhạc, múa, nghề thủ công truyền thống, lễ hội...
Q6: Các quốc gia có được phép thay đổi di sản của mình sau khi được công nhận không?
→ Các quốc gia có quyền quản lý di sản của mình, nhưng mọi thay đổi lớn hoặc phát triển có thể ảnh hưởng đến “Giá trị nổi bật toàn cầu” của di sản đều phải tham khảo ý kiến của UNESCO và các cơ quan tư vấn. Nếu không, di sản có thể bị đưa vào Danh sách Di sản Thế giới Nguy hiểm hoặc bị tước danh hiệu.
Q7: Du khách có thể làm gì để góp phần bảo vệ Di sản Thế giới?
→ Du khách có thể góp phần bằng cách tuân thủ các quy định khi tham quan, không làm hư hại di sản, hỗ trợ kinh tế địa phương thông qua du lịch bền vững, và nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc bảo tồn.
Q8: Có giới hạn về số lượng di sản mà một quốc gia có thể đề cử mỗi năm không?
→ Có. Để đảm bảo quá trình đánh giá kỹ lưỡng, mỗi quốc gia chỉ được phép đề cử tối đa hai địa điểm mỗi năm (một di sản văn hóa và một di sản thiên nhiên) từ Danh sách dự kiến của mình.
Di sản văn hoá Việt Nam tự hào được UNESCO công nhận
Tổng kết lại, những di sản mới được công nhận trong năm 2025 không chỉ làm phong phú thêm danh sách Di sản Thế giới mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo tồn các giá trị văn hóa, lịch sử và tự nhiên độc đáo trên toàn cầu.
Nguồn: ZNEWS
*Để lại thông tin trong box dưới đây, Happynest sẽ giúp bạn kết nối đơn vị thiết kế - thi công phù hợp và nhanh chóng nhất.
