1.034 lượt xemSuy thận không còn là căn bệnh của tuổi già. Ngày nay, không ít người trẻ, thậm chí ở độ tuổi đôi mươi, đã được chẩn đoán mắc bệnh thận mạn. Trong khi phần lớn không hề có tiền sử bệnh lý nghiêm trọng, nguyên nhân lại đến từ thói quen ăn uống tưởng vô hại nhưng tích lũy tổn thương lâu dài.
Dưới đây là 3 nhóm hành vi ăn uống được TS.BS Ngô Thị Kim Oanh, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM - Cơ sở 3, cảnh báo là “đang âm thầm gây hại thận ở người trẻ”, nhất là trong xã hội hiện đại.
>>> Xem thêm: Thận yếu ở nữ giới: 9 biểu hiện dễ nhầm với mệt mỏi thông thường
1. Ăn mặn - Thói quen phổ biến gây tổn thương cầu thận
Trong chế độ ăn của người Việt, muối gần như xuất hiện ở mọi món ăn: nước chấm, đồ kho, thực phẩm chế biến sẵn, thậm chí là mì gói, khô gà, đồ ăn vặt đóng gói... Nhiều người trẻ không nhận ra rằng chính lượng natri “ẩn” trong thực phẩm công nghiệp mới là nguyên nhân khiến thận bị quá tải.
Theo TS.BS Ngô Thị Kim Oanh, “thói quen ăn mặn kéo dài là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu làm tổn thương cấu trúc cầu thận.” Khi lượng muối vượt quá khả năng xử lý, thận phải hoạt động gấp đôi để đào thải natri dư thừa. Quá trình này làm tăng áp lực lọc tại cầu thận, kích hoạt hệ renin - angiotensin - aldosterone, dẫn đến tăng huyết áp và xơ hóa mô kẽ thận.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo mỗi người trưởng thành chỉ nên tiêu thụ < 5g muối/ngày (tương đương 2.000 mg natri). Tuy nhiên, theo khảo sát của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, người Việt đang ăn gấp đôi con số này mỗi ngày.
Ăn mặn không chỉ gây cao huyết áp - mà còn là “gánh nặng âm thầm” đè lên từng đơn vị lọc máu của thận
2. Ăn quá nhiều đạm động vật hoặc lạm dụng thực phẩm bổ sung protein
Không ít người trẻ, đặc biệt là nhóm tập gym hoặc ăn kiêng low-carb, áp dụng khẩu phần ăn giàu đạm để giảm mỡ, tăng cơ. Tuy nhiên, khi lượng protein vượt quá 1,6g/kg thể trọng/ngày, thận phải lọc liên tục để đào thải sản phẩm chuyển hóa như ure, creatinin, axit uric. Về lâu dài, tình trạng “lọc quá mức” sẽ làm tổn thương cấu trúc vi mô của thận.
Theo phân tích của TS.BS Ngô Thị Kim Oanh: “Tình trạng lọc quá mức kéo dài (hyperfiltration) gây tổn thương nội mô cầu thận, tăng sinh tế bào trung mô, dẫn đến xơ hóa mô kẽ - tiến trình nền tảng của suy thận mạn.”
Một yếu tố khác đáng lo ngại là việc sử dụng whey protein, casein hoặc thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc, chứa tạp chất hoặc chất kích thích có thể gây độc cho thận mà người dùng không hề hay biết.
Người bình thường chỉ cần 0,8 - 1g protein/kg/ngày. Với nhóm có nguy cơ bệnh thận như tiền đái tháo đường, tăng huyết áp, béo phì hoặc có tiền sử gia đình, cần tư vấn chuyên gia để kiểm soát lượng đạm phù hợp và ưu tiên đạm có giá trị sinh học cao như đậu nành, cá, trứng, sữa ít béo.
Đạm là dưỡng chất thiết yếu - nhưng quá mức thì lại là “con dao hai lưỡi” với quả thận vốn mỏng manh
>>> Xem thêm: 7 tuyệt chiêu bổ sung nước phòng tránh thận yếu, bảo vệ sức khỏe
3. Tiêu thụ nhiều đường tinh luyện, nước ngọt và trà sữa
Một cốc trà sữa, lon nước ngọt hay gói bánh ngọt tưởng là “phần thưởng nhỏ” sau một ngày làm việc căng thẳng, nhưng chính là nguyên nhân kích hoạt rối loạn chuyển hóa và tổn thương thận.
Theo TS.BS Ngô Thị Kim Oanh, “một chế độ ăn giàu đường tinh luyện không chỉ ảnh hưởng đến chuyển hóa glucose mà còn gây ra tổn thương cầu thận thông qua nhiều cơ chế.”
Khi glucose máu tăng mạn tính, cầu thận rối loạn chức năng lọc, áp lực nội cầu tăng cao, màng đáy dày lên - hình thành viêm vi cầu thận tăng sinh. Quá trình này bắt đầu từ microalbumin niệu - đạm trong nước tiểu vi thể - và có thể tiến triển đến suy thận giai đoạn cuối nếu không can thiệp.
Ngoài glucose, một “kẻ thù thầm lặng” khác là fructose, phổ biến trong nước ngọt công nghiệp. Fructose làm tăng axit uric, kích hoạt stress oxy hóa và viêm ống lượn gần - một mắt xích trong chuỗi hủy hoại mô thận.
Đường không chỉ làm bạn tăng cân mà còn khiến thận yếu đi từng ngày, dù bạn còn rất trẻ
Những câu hỏi thường gặp về chế độ ăn uống
1. Ăn bao nhiêu muối là quá nhiều?
Theo WHO, trên 5g muối/ngày là vượt ngưỡng an toàn. Nên giảm tiêu thụ nước chấm, thức ăn đóng hộp và thực phẩm chế biến sẵn.
2. Tập gym có nên dùng whey protein không?
Nếu thận khỏe và sử dụng trong liều khuyến nghị, whey có thể dùng. Tuy nhiên, không nên lạm dụng, và cần chọn sản phẩm rõ nguồn gốc.
3. Có phải uống nhiều trà sữa sẽ làm thận yếu?
Không phải bản thân trà sữa, mà là hàm lượng đường cao, siro fructose và chất phụ gia trong các loại đồ uống này ảnh hưởng đến thận, nhất là khi dùng thường xuyên.
4. Có dấu hiệu nào để biết thận đang “gặp vấn đề”?
Thường không có triệu chứng sớm. Một số dấu hiệu trễ gồm: phù nhẹ, tiểu bọt, mệt mỏi, tăng huyết áp. Nên khám tổng quát định kỳ và làm xét nghiệm nước tiểu nếu có nguy cơ.
>>> Xem thêm: Sáng nào cũng làm 6 điều này, thận của bạn đang “kêu cứu” mà không biết
Tuổi trẻ không đồng nghĩa với miễn nhiễm bệnh tật. Những lựa chọn hằng ngày về ăn uống đang định hình sức khỏe thận của bạn trong 5, 10 hay 20 năm tới. TS.BS Ngô Thị Kim Oanh cảnh báo: “Đừng đợi đến khi có triệu chứng mới lo lắng - vì tổn thương thận thường âm thầm, không hồi phục và diễn tiến nhanh.”
Hãy bắt đầu bằng những thay đổi đơn giản: bớt muối, giảm đạm động vật, cắt đường bổ sung. Đó là cách bạn bảo vệ thận và bảo vệ chính mình.
Nguồn: VnExpress
*Để lại thông tin trong box dưới đây, Happynest sẽ giúp bạn kết nối đơn vị thiết kế - thi công phù hợp và nhanh chóng nhất.
