Cẩm Vân

Tìm hiểu lợi ích tuyệt vời và cách trồng cây thanh trà tại nhà

Cập nhật ngày 03/04/2025, lúc 10:00

7 lượt xem

Cây thanh trà không chỉ là một loại cây ăn quả thơm ngon mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe và môi trường sống. Việc trồng cây thanh trà tại nhà không quá khó, nhưng để cây phát triển tốt, ra quả sai và chất lượng, bạn cần nắm rõ kỹ thuật chăm sóc phù hợp. Cùng tìm hiểu chi tiết về loại cây này trong bài viết dưới đây nhé!

1. Nguồn gốc cây thanh trà

Cây thanh trà, hay còn gọi là cây thanh trà miền Nam, là một điều kỳ diệu đến từ vùng đất Bảy Núi - An Giang. Ban đầu, cây chỉ là một loài cây hoang dại, mọc tự nhiên giữa rừng núi, như một bí ẩn chưa được khám phá. Nhưng rồi, một ngày đẹp trời, con người đã phát hiện ra hương vị tuyệt vời và độc đáo từ những quả trái này.

Họ không ngần ngại mang giống về và ươm mầm tại những khu vườn ấm áp ở Vĩnh Long. Từ đó, cây thanh trà trở thành biểu tượng đặc biệt của miền Tây sông nước.

Khi nghĩ đến cây thanh trà, mình không thể không hình dung hình ảnh của nó: thân gỗ vững chãi, tán lá rợp bóng mát. Những chiếc lá thanh trà thon dài và nhọn tạo nên vẻ đẹp đậm chất nhiệt đới. Quả thanh trà, với hình dáng giống quả trứng, mang trong mình vẻ đẹp riêng biệt. Vỏ mỏng dễ lột, ruột mềm mọng nước và hạt to, lông lốc, tất cả tạo nên một trải nghiệm thú vị.

Thời gian trưởng thành của cây thanh trà không hề ngắn. Nếu trồng từ hạt, cây cần khoảng 10 năm để phát triển, còn nếu trồng từ chiết hay ghép thì chỉ mất từ 3 đến 5 năm.

Để cây đạt được sự trù phú, cần có tuổi đời từ 20 đến 50 năm. Vào mùa hoa, cây thanh trà như một tác phẩm nghệ thuật tự nhiên, với hai đợt ra hoa tạo nên bức tranh thơ mộng. Thời gian thu hoạch trái kéo dài từ giữa tháng 12 đến tháng 2 âm lịch, và trái có thể chín trên cây trong khoảng 12-15 ngày.

Vùng phân bố của cây thanh trà không chỉ là nơi trồng mà còn là nơi nuôi dưỡng nó, như Phú Quốc, núi Sam ấm áp của Châu Đốc, An Giang và Vĩnh Long yên bình. Đặc điểm nổi bật của cây là khả năng kháng bệnh tốt, mang lại sản lượng ổn định và chất lượng cao.

Khi nhắc đến trái thanh trà, hương vị đặc trưng của nó thật sự đáng chú ý. Có loại quả màu vàng đậm, vỏ giòn, ngọt ngào với chút chua nhẹ, và loại màu vàng nhạt, vỏ mềm, vị chua tinh tế.

Trước khi thưởng thức, mình thường nắn hoặc xoa đều tay để vỏ mềm, dễ lột. Trái có thể ăn tươi, chế biến thành mứt ngon lành, hay thậm chí làm nước uống thơm ngon. Cây thanh trà không chỉ là một loại cây, mà còn là biểu tượng văn hóa, đong đầy tình cảm và kỷ niệm về vùng đất miền Tây thân thương.

Nguồn gốc cây thanh trà

2. Đặc điểm của cây thanh trà

Cây thanh trà, thuộc họ Xoài, là một loài cây có tuổi thọ ấn tượng, có thể sống từ 60 đến 70 năm hoặc thậm chí lâu hơn. Với nguồn gốc là cây rừng, cây thanh trà thể hiện sức sống mãnh liệt và không yêu cầu nhiều chất dinh dưỡng. Nó có khả năng chịu hạn tốt và rất ít cần sự chăm sóc, điều này khiến cây thích nghi dễ dàng với nhiều loại thổ nhưỡng và khí hậu khác nhau.

Về hình dáng, cây thanh trà thường được so sánh với cây xoài. Cây này thường được chia thành hai loại chính: thanh trà chua và thanh trà ngọt. Thanh trà ngọt có trái dài hơn, với vỏ dày và cứng, khi chín có màu vàng nhạt. Ngược lại, thanh trà chua thường tròn hơn, căng mọng và có màu vàng sậm hơn. Cây thanh trà thường chỉ cho trái một mùa trong năm, với hai đợt trái chín cách nhau khoảng một tháng.

Cây thanh trà chủ yếu được trồng ở đồng bằng sông Cửu Long. Vào mùa, trái thanh trà được bày bán ven đường từ tháng 12 đến tháng 4. Những chùm trái thanh trà đều đặn không chỉ đẹp mắt mà còn để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người tiêu dùng.

Quả thanh trà to bằng quả trứng gà, nằm vừa trong lòng bàn tay. Hạt lớn nên không chứa nhiều cơm, nhưng phần thịt bên trong thì mọng nước. Lớp vỏ của trái thanh trà khi còn xanh có màu xanh mướt, nhưng khi chín thì chuyển sang màu vàng và tỏa ra hương thơm dịu nhẹ, quyến rũ.

Trái thanh trà không chỉ có hương thơm dễ chịu mà còn mang vị ngon kích thích vị giác. Khi chín, phần thịt trong trái thanh trà mềm, với vị chua ngọt dịu hòa quyện tinh tế. Ban đầu, có thể khó phân biệt giữa thanh trà, chanh và dâu da. Tuy nhiên, cách phân biệt dễ dàng nhất là thanh trà mọc thành chùm, khi chín có màu vàng cam rực rỡ, vỏ nhẵn mịn và lá xanh mướt, kèm theo hương thơm ngào ngạt.

Từ lá xanh, trái xanh đến trái chín, tất cả đều có thể chế biến thành những món ngon như salad, mứt hoặc đơn giản chỉ cần rửa sạch và thưởng thức trực tiếp đã thấy tuyệt vời.

Đặc điểm của cây thanh trà

Ở một số quốc gia khác nhau, trái thanh trà cũng được sử dụng theo nhiều cách phong phú:

Indonesia: Lá thanh trà được ăn kèm với cơm hoặc làm mứt.
Thái Lan: Trái thanh trà xanh được dùng làm gia vị trong một số món ăn hoặc để muối chua.
Đảo Java: Lá thanh trà được thêm vào salad.
Singapore: Trái thanh trà non được dùng để làm món salad nổi tiếng mang tên Rojak.
Ấn Độ: Trái thanh trà chín được ăn như món tráng miệng Halwa hoặc sử dụng trong các món ăn nhanh khác.

3. Công dụng từ các thành phần cây thanh trà

Cây thanh trà không chỉ nổi tiếng với hương vị thơm ngon và độc đáo mà còn là một kho tàng dinh dưỡng quý giá, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Với mỗi 149g thanh trà, bạn sẽ được cung cấp một lượng lớn các chất dinh dưỡng quan trọng như:

Calo: 70 calo, giúp cung cấp năng lượng cho cơ thể mà không dẫn đến tăng cân không mong muốn.
Carbohydrate: 18g, là nguồn cung cấp năng lượng chính, hỗ trợ hoạt động của não và hệ thần kinh.
Protein: 1g, hỗ trợ quá trình xây dựng và sửa chữa mô cơ thể.
Chất xơ: 3g, giúp hệ tiêu hóa hoạt động trơn tru, hỗ trợ quá trình tiêu hóa và giảm nguy cơ táo bón.
Vitamin A: Chiếm 46% giá trị hàng ngày (DV), hỗ trợ thị lực, tăng cường hệ miễn dịch và bảo vệ làn da.
Vitamin B6: 7% DV, quan trọng cho chuyển hóa protein và glucose, hỗ trợ hệ thần kinh và tạo ra hormone hạnh phúc.
Vitamin B9 (Axít Folic): 5% DV, thiết yếu cho sản xuất DNA và phát triển tế bào, đặc biệt quan trọng cho phụ nữ mang thai.
Magiê: 5% DV, duy trì chức năng cơ bắp và thần kinh, hỗ trợ xương khỏe mạnh và điều hòa đường huyết.
Kali: 11% DV, điều chỉnh huyết áp và cân bằng chất lỏng trong cơ thể.
Mangan: 11% DV, tham gia vào quá trình chuyển hóa chất dinh dưỡng và hình thành xương.

Công dụng từ các thành phần cây thanh trà

3.1 Hoa Thanh Trà

Hoa thanh trà là một phần quan trọng của cây thanh trà, xuất hiện đều đặn hai lần trong năm, với khoảng cách mỗi lần khoảng một tháng. Quá trình ra hoa và phát triển trái chỉ xảy ra một lần trong mỗi chu kỳ. Những bông hoa nở thành từng cụm tại đỉnh cây, mang theo hương thơm nhẹ nhàng giúp tạo cảm giác thư giãn và dễ chịu.

3.2 Trái Thanh Trà

Trái thanh trà không chỉ gây ấn tượng bởi hương vị thơm ngon mà còn mang đến nhiều ưu điểm cho sức khỏe:

Tăng cường hệ tiêu hóa: Nhờ chứa nhiều chất xơ, trái thanh trà được biết đến với khả năng cải thiện hệ tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón và hỗ trợ quá trình giảm cân. Chất xơ trong trái thanh trà cũng giúp kiểm soát cân nặng và giảm cảm giác đói.
Lợi ích đối với não bộ: Beta-carotene, một dạng tiền chất của vitamin A có trong thanh trà, không chỉ tốt cho sức khỏe mắt mà còn giúp cải thiện khả năng tư duy và nâng cao chức năng não bộ.
Cải thiện thị lực: Vitamin A trong trái thanh trà là yếu tố quan trọng giúp bảo vệ và cải thiện thị lực, giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến mắt như đục thủy tinh thể và thoái hóa điểm vàng.
Chống Oxy hóa và ngăn ngừa ung thư: Thanh trà chứa nhiều chất chống oxy hóa, giúp ngăn ngừa sự phát triển của gốc tự do gây hại, từ đó giảm nguy cơ mắc các bệnh ung thư và các bệnh mãn tính khác như tiểu đường và bệnh tim mạch.

Với mức giá dao động từ 80.000 đến 150.000 VND/kg tùy loại, trái thanh trà không chỉ là một lựa chọn ngon miệng mà còn là một nguồn dưỡng chất quý giá cho sức khỏe, đặc biệt trong việc hỗ trợ hệ tiêu hóa, cải thiện thị lực và ngăn ngừa các bệnh lý nguy hiểm.

Trái thanh trà không chỉ gây ấn tượng bởi hương vị thơm ngon mà còn mang đến nhiều ưu điểm cho sức khỏe

4. Cách trồng cây thanh trà tại nhà

Lựa chọn đất trồng phù hợp

Cây thanh trà có thể trồng trên nhiều loại đất khác nhau, bao gồm đất thịt, đất thịt pha cát, đất đỏ bazan, và đất phù sa. Tuy nhiên, để cây phát triển tốt, đất trồng cần có độ phì thấp, thoát nước tốt, giàu dinh dưỡng và có độ pH từ 5,5 đến 6,5. Bạn nên chọn những vị trí có độ cao từ 50 đến 300m so với mực nước biển, nơi có ánh sáng đầy đủ và không bị ngập úng.

Đất phù sa là một lựa chọn lý tưởng cho cây thanh trà. Loại đất này không chỉ giàu dinh dưỡng mà còn giúp cây phát triển mạnh mẽ.

Chuẩn bị trước khi trồng

Trước khi trồng, bạn cần làm sạch đất, loại bỏ cỏ dại, mầm bệnh và các tác nhân gây hại. Tiếp theo, bón lót cho đất bằng phân bón hữu cơ như phân gà, phân bò, phân trùn quế, hoặc phân vi sinh. Bạn nên bón từ 1 đến 3kg phân bón hữu cơ cho mỗi hố trồng, sau đó lấp đất lên trên và phơi ải trong khoảng 20 ngày trước khi trồng cây giống.

Mật độ và cách trồng

Mật độ trồng cây thanh trà nên được điều chỉnh phù hợp với loại đất. Nếu đất trồng có độ phì thấp, bạn nên trồng theo mật độ 7 x 7m hoặc 8 x 8m, tương đương với 200 hoặc 156 cây/ha. Nếu đất trồng có độ phì cao, mật độ trồng nên là 9 x 9m, tương đương với 123 cây/ha.

Khi trồng, bạn cần đào hố có kích thước 50 x 50 x 50cm. Đặt bầu đất của cây giống vào hố, cắt bỏ rễ cái và rễ con đã ăn ra khỏi bầu đất, lấp đất và nén chặt quanh gốc cây. Để đảm bảo cây không bị lung lay do gió hay động vật, bạn nên dùng cọc để cố định cây.

Sau khi trồng, hãy làm bồn có đường kính khoảng 1m tính từ gốc cây để tưới nước đẫm cho cây. Nếu trồng vào mùa khô, bạn nên che mát cho cây; còn nếu trồng vào mùa mưa thì không cần che mát.