5.507 lượt xemMột ngôi nhà đất được dựng nên dưới bàn tay tài hoa của họa sĩ Bùi Hoài Mai giữa làng quê Kinh Bắc. Một không gian hoài cổ, đẹp và mát mẻ bốn mùa.
Trong làng Kiều, xã Hiên Vân, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh có một ngôi nhà bằng đất đẹp đẽ, hoài cổ và thanh thoát. Nó là đứa con tinh thần của họa sĩ Bùi Hoài Mai. Dưới cái nắng, trong cái gió và hương quê nồng ấm, anh ôm trọn hồn quê, tình quê qua kiến trúc, họa tiết, vật liệu xây dựng cho ngôi nhà của chính mình.
Trong không gian của cây xanh là mái cổng nhà, con đường gạch hoài cổ, cái ao sen vừa đủ, mái hiên ngồi ăn uống, tiếp khách vừa xinh... tất cả nhịp nhàng, chặt chẽ hòa quyện với nhau trong sự giản dị, tinh tế.
Ngôi nhà được làm từ nguyên liệu tự nhiên rất thân thiện với môi trường
Họa sĩ Hoài Mai đã dùng nguồn vật liệu đơn giản và tự nhiên nhất để bảo tồn văn hóa Việt xưa đó là nguyên liệu đất không nung. Anh chia sẻ trong blog riêng của mình: “Ý định xây nhà bằng đất của tôi lại xuất phát từ những thích thú khi bước vào ngôi nhà tường đất nện còn sót lại trong làng. Nó mát hơn hẳn và không hề thấy sự bức bối của độ ẩm trong những ngày nồm. Điều này được khẳng định bằng các nghiên cứu khoa học khi tôi có trong tay cuốn “Kỹ thuật xây dựng bằng đất của Gernot Minke” (Nhà xuất bản kiến trúc Birkhäuser). Trong cuốn sách có chỉ ra vô số những điều thú vị khi xây tường bằng đất sống, bên cạnh việc giảm đáng kể bức xạ nhiệt, tự cân bằng độ ẩm, lọc không khí… Sách cũng chỉ ra rằng: các đo đạc thực hiện tại một tòa nhà mới xây ở Đức, trong đó cả nội và ngoại thất đều được làm từ đất, trong thời gian 8 năm, cho thấy độ ẩm trung bình trong nhà gần như được giữ ở mức cân bằng 50% suốt năm, chỉ dao động trong phạm vi từ 5% đến 10%, vì thế giúp tạo ra môi trường sống rất tốt cho sức khỏe với độ ẩm được hạ xuống vào mùa hè và tăng lên vào mùa đông.”
Cổng phụ làm nhiệm vụ tạo thêm một lớp không gian phân định giữa ngôi nhà chính và sân trước
Trở về với vật liệu xưa, họa sĩ Bùi Hoài Mai đã bắt tay phác họa tổng thể cho căn nhà của mình. Cách anh phân chia không gian chính xác, hợp lý như thể chính anh là một nhà kiến trúc sư. Có lẽ cái tính nghệ trong anh kết hợp với lối tư duy sâu sắc về gìn giữ văn hóa cổ dân tộc đã giúp anh tạo nên một ngôi nhà hoàn mỹ nhất.
Từ cổng phụ có lối đi dẫn vào khu nhà và ao
Anh còn hóm hỉnh mà chân thành khi tiết lộ: “Tất nhiên, một lí do nữa để quyết định xây một ngôi nhà bằng đất sống là giá thành. Sau tính toán, nó tiết kiệm một khoản kha khá so với dùng gạch và xi măng. Và nếu từng ở cạnh một lò nung gạch thì bạn sẽ thấy không khí bị ô nhiễm thế nào. Chả đâu xa, vài vụ trước, ngay trong cái làng này, cả vạt lúa lẫn những vườn cây sấu úa vàng rồi chết chỉ vì có một lò gạch đốt trộm. Thường ở quê, người ta chỉ cho đốt gạch vào những lúc rỗi vụ để khỏi ảnh hưởng đến hoa màu.”
Đây là ngôi nhà chính và ao. Ao trước cửa nhà được đào để lấy đất làm gạch không nung, đủ dùng cho xây dựng toàn bộ ngôi nhà và tường rào. Nước của ao được lấy từ nước mưa trên mái nhà, chảy theo một hệ thống cống ngầm.
Ý tưởng xây dựng ngôi nhà bằng đất đã hình thành giản đơn như vậy. Một cái ao được đào trước mặt dùng để chứa nước và nuôi cá. Lượng đất được đào lên, thay vì phải chở đi đổ, đã thừa để biến thành những viên gạch không nung xây toàn bộ tường, hàng rào cho ngôi nhà. Mọi tính toán đều hợp lý và rất thân thiện môi trường.
Sân trước nhà và một ngôi nhà khung gỗ đã cũ, 5 gian. Tường được xây bằng gạch không nung lấy từ ao trước mặt.
Họa sĩ Bùi Hoài Mai đã mua lại khung ngôi nhà cũ bằng gỗ với giá rẻ từ một nông dân trong làng khi ông ta muốn vứt nó đi để xây một ngôi nhà bằng bê tông. Một vài người thợ xây, thợ mộc trong làng được thuê để xây dựng ngôi nhà bằng những kĩ thuật cổ truyền mà họ còn nhớ được. Tuy nhiên ngôi nhà cũng vẫn còn đủ các phòng tắm, vệ sinh với tiêu chuẩn tiện lợi.
Bước vào trong, ba gian giữa được dùng làm phòng khách, với nội thất bằng tre mua từ Thanh Lai, làng chuyên làm đồ từ tre trúc gần đó
Sau hơn hai tháng và chỉ khoảng 300 triệu cho 200m2 nhà ở với hai buồng ngủ, một phòng khách và một bếp ăn khá rộng rãi, bao gồm cả 400m2 vườn và ao nhỏ, họa sĩ Bùi Hoài Mai đã hoàn tất ngôi nhà bằng đất của mình.
Viết trong blog cá nhân, họa sĩ tâm sự: “Ngoài việc để chính bản thân tôi có những giây phút thú vị khi sống trong ngôi nhà đó, thì với tư cách là người xây nhà tôi muốn thay đổi quan niệm của những người nông dân hàng xóm là đã làm nhà thì buộc phải bê tông. Vài người dân sau khi sang tham quan đã quyết định sửa chữa nâng cấp ngôi nhà cũ mình đang ở chứ không phá nó đi. Người hàng xóm đã bán cho tôi cái khung nhà cũ vẫn hay sang chơi và ngắm nó một cách tiếc nuối. Ông nói rằng giấc ngủ của ông trong ngôi nhà mới không hề ngon. Ngôi nhà đó hình như thiếu một cái gì, mặc dù ông đã chi khá nhiều tiền vào để có một ngôi nhà giống những ngôi nhà trên phố”.
Ngôi nhà có nhiều lối hành lang nối thông các không gian phòng
Một lớp cổng nữa để tạo lớp không gian giữa sân giữa (của phòng khách và bếp) với vườn. Sân giữa này khá thú vị khi kê bàn ngồi ăn ngoài trời vào buổi tối.
Phòng ngủ cho người già, có hai cửa: một cửa tiếp cận với phòng khách và một cửa thông với phòng ăn, bếp và vệ sinh.
Phù điêu làm từ gốm nung
Ao cá trước nhà một thú vui tao nhã và cân bằng môi trường sống.
Làm nhà bằng đất là lối xây dựng của người Việt từ xa xưa. Ngày nay, vật liệu gạch không nung đang dần quay trở lại trong ngành xây dựng. Với đặc tính nhẹ, bền, duy trì độ ẩm không khí tốt nên nhà đất sống thân thiện với môi trường và là ngôi nhà của tương lai. Chính công trình nhà đất của họa sĩ Bùi Hoài Mai đã truyền cảm hứng cho nhiều người thực hiện theo nguyên liệu cũ và lối tư duy hiện đại này.
(Dựa theo Blog Soi của họa sĩ Bùi Hoài Mai)
Bài viết: Phạm Anh
