9 dấu hiệu cơ thể thiếu sắt bạn thường bỏ qua và cách khắc phục

Sắt không chỉ là một nguyên tố kim loại mà còn là một khoáng chất vô cùng thiết yếu, đóng vai trò duy trì sự sống và hoạt động khỏe mạnh của cơ thể. Tuy nhiên, ít ai biết rằng tình trạng thiếu sắt khá phổ biến, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên thế giới, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em. 

Sắt (Fe) là một khoáng chất thiết yếu của cơ thể

Sắt quan trọng đến mức nào đối với cơ thể?

Sắt tham gia vào vô số quá trình sinh học cốt lõi, đảm bảo mọi tế bào và hệ cơ quan hoạt động trơn tru:

Sản xuất máu và vận chuyển oxy

Khoảng 70% lượng sắt trong cơ thể nằm trong huyết sắc tố (Hemoglobin) của hồng cầu và myoglobin của cơ. Hemoglobin có nhiệm vụ vận chuyển oxy từ phổi đến mọi ngóc ngách của cơ thể, nuôi dưỡng tế bào. Myoglobin dự trữ oxy trong cơ bắp, hỗ trợ hoạt động thể chất. Thiếu sắt đồng nghĩa với thiếu oxy, gây ra hàng loạt vấn đề.

Chuyển hóa năng lượng

Sắt là thành phần của nhiều enzyme quan trọng, tham gia vào chu trình sản xuất năng lượng ATP, nguồn năng lượng chính cho mọi hoạt động của tế bào.

Phát triển hệ thần kinh và trí não

Sắt đóng góp vào quá trình tổng hợp các chất dẫn truyền thần kinh như dopamine, serotonin, noradrenalin, ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng não bộ, khả năng nhận thức, học tập, trí nhớ và tâm trạng.

Tăng cường miễn dịch

Sắt là thành phần của một số enzyme trong hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng hiệu quả hơn.

Hỗ trợ thai kỳ và phát triển trẻ em

Sắt đặc biệt quan trọng đối với phụ nữ mang thai để tạo hồng cầu cho cả mẹ và thai nhi, duy trì lượng máu cần thiết. Ở trẻ nhỏ, sắt cần thiết cho sự phát triển toàn diện về thể chất và trí tuệ.

Điều hòa nhiệt độ cơ thể

Sắt giúp duy trì lưu lượng máu tuần hoàn, góp phần điều chỉnh nhiệt độ cơ thể ở mức ổn định.

Thiếu máu do thiếu sắt

Những dấu hiệu cảnh báo cơ thể đang thiếu sắt

Thiếu sắt có thể biểu hiện qua nhiều triệu chứng khác nhau, từ nhẹ đến nặng, đôi khi dễ bị bỏ qua:

• Mệt mỏi dai dẳng: Đây là dấu hiệu phổ biến nhất. Khi cơ thể không đủ sắt để sản xuất hemoglobin, lượng oxy đến các mô và cơ quan giảm sút, khiến bạn luôn cảm thấy kiệt sức, uể oải dù đã nghỉ ngơi.
• Da xanh xao, nhợt nhạt: Hemoglobin tạo màu đỏ cho máu. Thiếu sắt khiến da, đặc biệt là môi, nướu, lòng bàn tay, móng tay và mí mắt dưới, trở nên xanh xao hoặc tái nhợt.
• Khó thở, hụt hơi: Khi lượng hồng cầu giảm, cơ thể phải tăng nhịp thở để cố gắng đưa đủ oxy đến các cơ quan, gây ra cảm giác khó thở, hụt hơi, đặc biệt khi vận động nhẹ hoặc leo cầu thang.
• Tim đập nhanh, đánh trống ngực: Trái tim phải làm việc cật lực hơn để bù đắp lượng oxy thiếu hụt, dẫn đến nhịp tim không đều hoặc đập nhanh bất thường. Nếu không được xử lý, tình trạng này có thể dẫn đến suy tim.
• Rụng tóc, móng giòn, dễ gãy: Da, tóc, móng không nhận đủ oxy sẽ trở nên khô, yếu, móng tay dễ nứt, giòn và tóc rụng nhiều, xơ xác.
• Đau đầu, chóng mặt, kém tập trung: Não bộ thiếu oxy có thể làm sưng các mạch máu trong não, gây đau đầu, hoa mắt, chóng mặt và giảm khả năng tập trung, trí nhớ.
• Hội chứng chân không yên: Một số người bị thiếu sắt có thể gặp tình trạng khó chịu, ngứa ngáy ở chân, đặc biệt vào ban đêm khi nghỉ ngơi, gây khó ngủ.
• Thèm ăn những thứ “lạ”: Hội chứng Pica là tình trạng thèm ăn những thứ không phải thực phẩm như đá lạnh, đất sét, bột... thường gặp ở người thiếu sắt nặng.
• Thay đổi ở miệng và lưỡi: Lưỡi có thể bị viêm, sưng, nhợt nhạt hoặc xuất hiện vết loét, nứt ở khóe miệng do cơ lưỡi không nhận đủ myoglobin.
• Rối loạn kinh nguyệt (ở phụ nữ): Kinh nguyệt ra nhiều có thể là nguyên nhân gây thiếu sắt, đồng thời thiếu sắt cũng có thể ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt.

Tổng hợp các triệu chứng thiếu sắt dễ phát hiện

Nguyên nhân gây thiếu sắt

Ngoài việc chế độ ăn không đủ sắt, các nguyên nhân khác bao gồm:

• Mất máu: Chảy máu kinh nguyệt nặng, loét dạ dày tá tràng, polyp đại tràng, ung thư đại trực tràng, nhiễm giun sán.
• Kém hấp thu sắt: Một số bệnh lý đường ruột hoặc nhiễm khuẩn Helicobacter pylori có thể làm giảm khả năng hấp thu sắt.
• Nhu cầu sắt tăng cao: Phụ nữ mang thai, trẻ em đang trong giai đoạn phát triển nhanh, vận động viên hoặc người ăn chay (sắt từ thực vật khó hấp thu hơn sắt từ động vật) có nhu cầu sắt cao hơn.

>>> Xem thêm: Thiếu ngủ gây đau đầu: Vì sao ngủ không đủ khiến não căng và mỏi mệt cả ngày?

Khắc phục và phòng ngừa thiếu sắt

Để bổ sung và phòng ngừa thiếu sắt hiệu quả, bạn nên thay đổi chế độ như sau:

Chế độ ăn giàu sắt

Ưu tiên các thực phẩm giàu sắt heme (dễ hấp thu) như thịt đỏ (thịt bò, gan), thịt gia cầm, cá và hải sản. Đồng thời bổ sung sắt non-heme từ thực vật như rau xanh đậm (rau bina, cải xoăn), đậu, đỗ, hạt, ngũ cốc tăng cường sắt.

Kết hợp Vitamin C

Vitamin C giúp tăng cường hấp thu sắt. Hãy ăn các loại quả giàu vitamin C như cam, chanh, ổi, dâu tây hoặc rau củ như ớt chuông, bông cải xanh cùng với bữa ăn giàu sắt.

Hạn chế các chất ức chế hấp thu sắt

Trà, cà phê, sữa và một số loại thuốc có thể cản trở hấp thu sắt. Nên uống cách xa bữa ăn hoặc theo hướng dẫn của bác sĩ.

Khám và tư vấn y tế

Nếu nghi ngờ thiếu sắt hoặc đã có các dấu hiệu rõ rệt, đặc biệt là thiếu máu do thiếu sắt, cần đến cơ sở y tế để được chẩn đoán chính xác và có liệu trình điều trị phù hợp (bổ sung sắt dạng uống hoặc truyền tĩnh mạch tùy mức độ), tránh tự ý bổ sung quá liều gây hại cho gan.

Lối sống lành mạnh

Duy trì tập thể dục đều đặn và nghỉ ngơi đầy đủ cũng góp phần nâng cao sức khỏe tổng thể và hỗ trợ quá trình chuyển hóa sắt.

Thực phẩm bổ sung sắt cho cơ thể

>>> Xem thêm: Chuyên gia cảnh báo: 5 thói quen ăn đạm đang âm thầm khiến thận quá tải mỗi ngày

Giải đáp thắc mắc liên quan đến tình trạng thiếu sắt

Q1: Ai là đối tượng dễ bị thiếu sắt nhất? 

→ Những đối tượng có nguy cơ cao thiếu sắt bao gồm: phụ nữ mang thai và cho con bú, trẻ em trong giai đoạn phát triển nhanh, phụ nữ có kinh nguyệt ra nhiều, người ăn chay hoặc thuần chay, người thường xuyên hiến máu, và bệnh nhân mắc các bệnh mãn tính gây mất máu hoặc kém hấp thu (ví dụ: bệnh Crohn, viêm loét đại tràng).

Q2: Có nên tự ý bổ sung sắt không? 

→ Tuyệt đối không nên tự ý bổ sung sắt khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Sắt dư thừa trong cơ thể có thể gây ngộ độc sắt, dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như tổn thương gan, tim, tụy hoặc các khớp. Việc bổ sung sắt cần dựa trên xét nghiệm máu để xác định mức độ thiếu hụt và liều lượng phù hợp.

Q3: Bổ sung sắt có tác dụng phụ gì không? 

→ Một số tác dụng phụ thường gặp khi bổ sung sắt đường uống bao gồm: táo bón, tiêu chảy, buồn nôn, đau bụng và phân sẫm màu. Để giảm thiểu các tác dụng phụ này, bạn có thể uống sắt trong hoặc ngay sau bữa ăn hoặc chia nhỏ liều lượng trong ngày theo hướng dẫn của bác sĩ.

Q4: Thực phẩm nào giúp tăng cường hấp thu sắt? 

→ Vitamin C giúp cơ thể hấp thu sắt hiệu quả hơn. Bạn nên ăn kèm các thực phẩm giàu Vitamin C (như cam, ổi, dâu tây, cà chua, bông cải xanh) với các bữa ăn giàu sắt.

Q5: Những thực phẩm nào cản trở hấp thu sắt? 

→ Một số chất có thể làm giảm khả năng hấp thu sắt bao gồm: canxi (trong sữa và các sản phẩm từ sữa), tanin (trong trà, cà phê) và phytates (trong ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu). Bạn nên tránh dùng các thực phẩm này cùng lúc với bữa ăn giàu sắt hoặc khi uống viên sắt.

Tuyệt đối không lạm dụng việc bổ sung sắt cho cơ thể 

Sắt là một khoáng chất thiết yếu mà cơ thể không thể tự sản xuất. Vì vậy, việc cung cấp đủ sắt qua chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh là chìa khóa để duy trì sức khỏe tối ưu. Đừng ngần ngại tham khảo ý kiến chuyên gia y tế nếu bạn có bất kỳ lo ngại nào về tình trạng thiếu sắt của mình.

Nếu bạn có những chia sẻ hữu ích về sức khỏe, đừng ngần ngại bình luận ngay bên dưới bài viết này để độc giả Happynest cùng tham khảo nhé!

Nguồn: VNE

*Để lại thông tin trong box dưới đây, Happynest sẽ giúp bạn kết nối đơn vị thiết kế - thi công phù hợp và nhanh chóng nhất.