1.571 lượt xemXây hoặc mua nhà là một trong những quyết định tài chính lớn nhất đời người. Nếu không chuẩn bị kỹ lưỡng, bạn có thể rơi vào cảnh “ôm nợ dài hạn”, mệt mỏi với những khoản chi phát sinh, hay tệ hơn là phải bán tháo vì mất khả năng thanh toán. Bước sang năm 2026, với nhiều biến động về kinh tế, lãi suất và thị trường bất động sản, việc lên kế hoạch càng sớm - càng kỹ sẽ giúp bạn chủ động về tài chính, tránh rủi ro và thực sự sở hữu “tổ ấm” bền vững.
Bài viết dưới đây là một bản checklist đầy đủ những điều bạn cần làm trước khi xây/mua nhà, từ tài chính - phong thủy - pháp lý đến các chi tiết nhỏ nhưng cực kỳ quan trọng trong thực tế.
Lập kế hoạch tài chính kỹ lưỡng: Không liều thì mới lâu dài
Trước khi chọn căn nhà mơ ước hay bản vẽ thiết kế, việc đầu tiên bạn cần làm là hiểu rõ khả năng tài chính của bản thân. Một ngôi nhà đẹp không thể bền vững nếu đi kèm với áp lực trả nợ triền miên.
Xác định ngân sách tổng thể
Bao gồm tiền mua đất, thiết kế, xây dựng, vật liệu, nội thất, chi phí phát sinh (giấy phép, thuế, di dời tạm, phát sinh kết cấu…).
Tính toán khả năng thanh toán thực tế
Đừng dựa trên “thu nhập kỳ vọng” mà hãy tính theo thu nhập ổn định. Trừ hết chi phí sinh hoạt cố định, số tiền còn lại mới là ngân sách khả dụng để mua nhà.
Lập kế hoạch trả góp rõ ràng
Nếu cần vay ngân hàng, hãy giả lập khoản vay (số tiền vay - kỳ hạn - lãi suất - khả năng trả nợ mỗi tháng) để không bị động.
Việc xác định đúng năng lực tài chính là bước quan trọng nhất để không biến giấc mơ thành gánh nặng
>>> Xem thêm: Mẹ đơn thân thu nhập 30 triệu/tháng có nên vay mua nhà 4 tỷ đồng tại TP.HCM?
Tránh vay quá mức: Cẩn thận đòn bẩy tài chính
Một sai lầm phổ biến là vay tiền để mua nhà vượt quá khả năng chi trả, dẫn đến áp lực tâm lý và nguy cơ mất tài sản.
Tuân thủ quy tắc 28/36
Chi phí trả góp hàng tháng không vượt quá 28% thu nhập, và tổng nợ (bao gồm cả nợ thẻ, vay cá nhân...) không vượt quá 36%. Đây là mức “an toàn tài chính” được các chuyên gia ngân hàng khuyến nghị.
So sánh các gói vay ngân hàng
Đừng chọn theo lãi suất khuyến mãi ngắn hạn mà hãy nhìn vào lãi suất thả nổi, biên độ, thời hạn vay, điều kiện trả trước, phạt trả sớm.
Giữ một quỹ dự phòng 6 tháng sống
Sau khi thanh toán đợt đầu, bạn vẫn nên giữ một khoản tiết kiệm phòng trường hợp mất thu nhập hoặc chi phí y tế, sửa chữa bất ngờ.
Chọn phương án vay là để hỗ trợ, không phải để đặt mình vào thế rủi ro
Xây/mua nhà theo khả năng: Không cần to, chỉ cần đúng
Sở hữu một ngôi nhà phù hợp không có nghĩa là phải “gồng mình” vì diện tích lớn hay khu cao cấp.
Xây/mua theo giai đoạn
Nếu ngân sách hạn chế, bạn có thể xây phần thô trước - hoàn thiện sau, hoặc chỉ mua căn hộ cơ bản và dần nâng cấp nội thất sau.
Chọn dự án hoặc khu đất vừa túi tiền
Ưu tiên pháp lý rõ ràng, hạ tầng hoàn thiện, tiện ích đầy đủ. Đừng chọn nơi chỉ vì quảng cáo hoặc đầu tư “hộ người khác”.
Đọc kỹ hợp đồng, kiểm tra hồ sơ pháp lý
Cần có sổ đỏ/sổ hồng, giấy phép xây dựng, quy hoạch 1/500 (nếu mua đất dự án), tránh mua nhà đất trong tranh chấp hoặc đang thế chấp.
Hãy mua căn nhà bạn có thể chi trả thoải mái, không phải căn nhà khiến bạn mất ngủ mỗi kỳ trả góp
Đừng bỏ qua yếu tố phong thủy: Ở yên lành thì làm gì cũng hanh thông
Dù bạn có tin vào phong thủy hay không, thì việc chọn hướng, ngày và cách sắp đặt hợp lý luôn mang lại cảm giác an tâm, dễ chịu - và đôi khi là những kết quả bất ngờ tích cực.
Xem tuổi - xem ngày - xem hướng
Dựa theo tuổi gia chủ để chọn hướng nhà (Sinh khí, Phúc đức, Thiên y...), xem ngày động thổ - nhập trạch. Tránh phạm vào Thái Tuế, Tam tai, Kim lâu - Hoang ốc - Trạch tuổi xấu.
Hỏi ý kiến chuyên gia phong thủy
Nếu xây nhà hoặc mua căn hộ đầu tiên, nên tham khảo người có kinh nghiệm để cân nhắc vị trí phòng ngủ, bếp, WC, bàn thờ sao cho đúng nguyên tắc mà vẫn đảm bảo công năng.
Chú ý đến vị trí các khu vực nhỏ nhưng ảnh hưởng lớn
- Bàn thờ không đặt trên lối đi, sát bếp hoặc WC.
- Bếp không hướng thẳng cửa chính hay cửa phòng ngủ.
- WC không đặt ở trung tâm nhà hoặc ngay phía trên bàn thờ/giường ngủ.
- Cửa chính không đối cửa hậu hoặc ban công (tránh thoát khí).
Phong thủy tốt không chỉ giúp “gọi tài” mà còn hỗ trợ tinh thần, cảm xúc của cả gia đình
>>> Xem thêm: Phong thủy là gì? Thế nào là phong thủy tốt?
Những điều nhỏ nhưng không thể xem nhẹ
Nhiều người mua nhà chỉ chú ý đến giá - diện tích - nội thất, nhưng lại bỏ qua các chi tiết nhỏ ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống lâu dài.
- Hệ thống điện - nước - thoát khí: Kiểm tra kỹ trước khi nhận nhà hoặc bàn giao xây thô. Mỗi sự cố nhỏ đều có thể gây mất tiền và mệt mỏi kéo dài.
- Âm thanh - ánh sáng - gió: Cửa sổ nên đón gió tốt, phòng ngủ không bị ánh sáng chiếu gắt buổi sớm, tường ngăn có cách âm…
- Khu vực cộng đồng - hàng xóm - hạ tầng xung quanh: Hãy trải nghiệm thực tế vào buổi sáng, chiều và tối để xem khu vực đó có ổn định, an ninh và đáng sống hay không.
Chi tiết nhỏ hôm nay là trải nghiệm lớn ngày mai. Hãy kiểm tra kỹ
>>> Xem thêm: Khi cải tạo điện nước, hãy nhớ lấy 6 đường ống này nhé
Những câu hỏi thường gặp khi chuẩn bị xây/mua nhà năm 2026
1. Làm sao biết mình nên xây nhà hay mua sẵn cho đỡ tốn kém?
Nếu bạn có quỹ đất ổn định, việc xây nhà sẽ linh hoạt hơn về thiết kế và chi phí theo từng giai đoạn. Còn nếu tài chính hạn chế và cần vào ở ngay, nhà đã hoàn thiện sẽ tiết kiệm thời gian và giảm rủi ro phát sinh. Hãy tính tổng chi phí trọn gói của cả hai phương án, bao gồm cả nội thất và pháp lý, rồi so sánh.
2. Có nên vay hết hạn mức ngân hàng duyệt không?
Không nên. Ngân hàng có thể duyệt 70% nhưng bạn chỉ nên vay tối đa 50–60% để tránh áp lực trả nợ. Hãy đảm bảo sau khi trừ sinh hoạt phí, bạn vẫn còn 20–30% thu nhập để ứng phó biến cố bất ngờ.
3. Mua đất xây nhà có cần xem tuổi, chọn ngày động thổ không?
Rất nên. Dù bạn không quá tin phong thủy, việc chọn ngày đẹp – hợp tuổi sẽ mang lại cảm giác an tâm và may mắn. Đặc biệt với các mốc quan trọng như đặt móng, đổ mái, nhập trạch – nên hỏi thầy uy tín hoặc dùng công cụ xem ngày online đáng tin cậy.
4. Mua chung đất với người thân có rủi ro không?
Có. Nếu không làm hợp đồng rõ ràng (có công chứng) và thỏa thuận cụ thể về quyền sở hữu, chi phí và trường hợp bán tách, bạn có thể gặp tranh chấp sau này – kể cả với người thân. Hãy đưa tất cả vào văn bản pháp lý ngay từ đầu.
5. Nhà nhỏ, ngân sách ít thì có cần quan tâm đến phong thủy không?
Càng nên. Một vài thay đổi nhỏ như hướng giường ngủ, vị trí bếp, cửa chính thông thoáng hoặc treo tranh đúng hướng… cũng có thể giúp bạn ngủ ngon hơn, làm việc tập trung hơn và cảm thấy ngôi nhà “hợp mình” hơn rất nhiều.
Xây hoặc mua nhà là một hành trình lớn, nhưng không cần là hành trình đầy rủi ro nếu bạn chuẩn bị tốt. Với một bản kế hoạch tài chính rõ ràng, không vay quá sức, chọn nhà hợp phong thủy - pháp lý và tối ưu cho lối sống của bạn, bạn hoàn toàn có thể yên tâm về cả tinh thần lẫn ngân sách.
Tổng hợp
*Để lại thông tin trong box dưới đây, Happynest sẽ giúp bạn kết nối đơn vị thiết kế - thi công phù hợp và nhanh chóng nhất.
