1.406 lượt xemViện Nghiên cứu cao cấp về Toán (Vietnam Institute for Advanced Study in Mathematics - VIASM) là một trong những công trình kiến trúc giáo dục nổi bật tại Hà Nội, vừa mang tính biểu tượng khoa học, vừa đạt giá trị nghệ thuật cao. Công trình được thiết kế bởi 1+1>2 Architects, khánh thành năm 2020 và trở thành trụ sở chính thức của VIASM tại phố Huỳnh Thúc Kháng, phường Láng.
Với diện tích sàn 4.014m2 sau cải tạo từ ngôi trường tiểu học cũ, VIASM là không gian nghiên cứu, trao đổi và kết nối các nhà Toán học trong và ngoài nước, đồng thời là một minh chứng cho sự giao thoa giữa kiến trúc, Toán học và thiên nhiên.
VIASM là công trình vừa có công năng nghiên cứu, vừa khơi mở cảm hứng sáng tạo, khẳng định vị thế Toán học Việt Nam trên bản đồ thế giới
Cải tạo trường tiểu học thành trung tâm toán học quốc gia
Khu đất xây dựng VIASM rộng 2.127m2, trước đây là Trường Tiểu học Nguyễn Văn Huyên với diện tích xây dựng 1.800m2. Sau cải tạo, công trình có tổng diện tích sàn 4.014m2, phục vụ trực tiếp cho Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển Toán học giai đoạn 2010-2030.
Điểm nổi bật là VIASM giữ lại cấu trúc hình chữ U vốn có của ba khối nhà, nhưng được tổ chức chặt chẽ và hiện đại hơn với một cây cầu nối tầng 5, liên kết khối A và C. Cách xử lý này không chỉ gia tăng tính kết nối, mà còn thể hiện ý tưởng của GS Ngô Bảo Châu - Giám đốc khoa học VIASM: tạo ra một trung tâm gắn kết, nơi gặp gỡ của các nhà Toán học trong và ngoài nước.
Bản vẽ sơ đồ bố trí hình chữ U và ảnh trường Tiểu học Nguyễn Văn Huyên 3 tầng trước đây, so sánh với tòa nhà VIASM 5 tầng hiện đại sau khi cải tạo. Sự thay đổi thể hiện rõ triết lý giữ lại cấu trúc cũ nhưng nâng cấp toàn diện để đáp ứng yêu cầu học thuật mới
Góc nhìn cận cảnh mặt tiền VIASM với hai khối hộp lớn được nâng đỡ bởi hệ cột trụ khỏe khoắn. Lớp vỏ gạch lỗ (double skin) vừa tạo thẩm mỹ, vừa giảm bức xạ nhiệt, mang đến sự cân bằng giữa công năng và hình khối nghệ thuật
Không gian sân tầng 2 mở rộng ra phố Huỳnh Thúc Kháng, được lát đá với những đường kẻ mô phỏng ký hiệu Toán học. Đây là khu vực tổ chức sự kiện ngoài trời, tạo sự kết nối giữa viện nghiên cứu và cộng đồng xung quanh
Hệ bậc thang lớn phía trước VIASM trở thành nơi vui chơi, tụ tập của trẻ em và người dân quanh khu vực. Đây là một minh chứng cho triết lý “kiến trúc học thuật gắn liền với cộng đồng”
Hình ảnh nhìn từ sân trong hướng lên cầu nối ở tầng 5 cho thấy sự mạnh mẽ của kết cấu và tính bất đối xứng trong thiết kế. Các khối hộp như đang chuyển động, tạo cảm giác công trình “sống” và biến đổi liên tục
Mặt đứng chính của tòa nhà VIASM với bố cục ba khối chữ U được kết nối bằng cầu ở tầng cao. Lối thiết kế mở, bậc thang lớn và lớp cây xanh phủ dọc ban công giúp công trình vừa hiện đại, vừa gần gũi với đời sống đô thị
Cận cảnh khối hộp nhô ra phía trước, nơi hành lang được kết nối bằng cầu nổi. Thiết kế này vừa gia tăng diện tích sử dụng, vừa tạo ra khoảng hiên che nắng mưa cho không gian bên dưới
Từ cầu nối tầng trên nhìn xuống, có thể thấy hệ bậc thang lớn dẫn vào sân trong. Các mảng xanh được bố trí xen kẽ ở nhiều cao độ, tạo nên sự chuyển tiếp mềm mại giữa kiến trúc và thiên nhiên
Khoảng sân tầng 2 và hệ thống cây xanh bao phủ
Một trong những điểm sáng tạo lớn của VIASM là sân chính được đặt tại tầng 2, thay vì tầng 1 như thông thường. Sân này trở thành không gian đa năng - nơi tổ chức tiệc ngoài trời, chụp ảnh lưu niệm, đồng thời mang đến sự thông thoáng và ánh sáng tự nhiên cho toàn bộ khối nhà.
Các hành lang bao quanh được phủ xanh bởi cây leo và hoa, giúp giảm bức xạ nhiệt trong điều kiện khí hậu nhiệt đới. PGS.TS Lê Minh Hà, Giám đốc điều hành VIASM, nhận định: “Nhà khoa học cần một không gian rộng rãi, xanh, có chiều sâu và gợi mở cảm hứng sáng tạo. Kiến trúc của VIASM vừa có đầy đủ công năng sử dụng, vừa tạo nên môi trường học thuật đặc biệt mà tất cả nhà khoa học đều cảm nhận được ngay khi bước chân vào.”
Những dây leo rủ xuống từ ban công tạo nên một “lớp da xanh” bao phủ, giúp công trình trở thành một mảng xanh nổi bật giữa lòng đô thị đông đúc.
Các bồn cây hình bình hành đặt bất đối xứng dọc hành lang, từ đó dây leo và hoa rủ xuống nhiều tầng. Đây là điểm nhấn đặc trưng của VIASM, vừa tôn vinh hình khối Toán học, vừa tạo cảm giác mát mẻ cho toàn bộ công trình
Góc nhìn toàn cảnh từ trên cao cho thấy sân trong của VIASM được bao bọc bởi các dãy hành lang phủ xanh. Họa tiết lát gạch trên nền sân tạo thành các mảng hình học gợi liên tưởng đến ký hiệu Toán học, củng cố triết lý kiến trúc gắn liền với học thuật
Khối cầu nối ở tầng 5 gắn hai khối A và C trong mặt bằng chữ U. TS Trịnh Thị Thúy Giang cho biết: “Đây là ý tưởng của GS Ngô Bảo Châu, nhằm thể hiện sự liên kết, đúng như chức năng của VIASM là trung tâm kết nối.” Lớp vỏ đục lỗ (double-skin) giúp che nắng và tạo hiệu ứng hình học rõ nét
Nhìn thẳng lên từ sân trong tầng 2 thấy rõ các mái đua bất đối xứng tạo một “khung trời” vuông vức. Ban công được trồng cây và dây leo rủ, nhấn mạnh ngôn ngữ hình khối gợi ký hiệu Toán học
Khoảng trống dưới cầu nối vừa che mưa nắng cho sân tầng 2, vừa như một “cửa” kết nối viện với phố xá bên ngoài; hệ cột lớn làm nổi bật cấu trúc treo - vươn của các khối nhà
Kiến trúc bất đối xứng tôn vinh ký hiệu toán học
Lấy cảm hứng từ hình khối và ký hiệu Toán học, VIASM áp dụng ngôn ngữ kiến trúc bất đối xứng trong mọi góc nhìn. Các bồn cây hình bình hành được đặt ở vị trí lệch nhau, tạo cảm giác chuyển động và ẩn dụ cho các khối hình Toán học.
TS Trịnh Thị Thúy Giang, Phó Giám đốc VIASM, cho biết: “Có người nói các khối nhà giống như hình học đang chuyển động, có người lại thấy giống cánh chim lạc. Chúng tôi muốn để mỗi người tự cảm nhận và tưởng tượng.”
Từ hành lang nhìn ra sân, các bồn cây đặt bất đối xứng theo dạng hình bình hành, phù hợp khí hậu nhiệt đới và ít tốn công chăm sóc
Khu sinh hoạt bán mở hướng về sân trong, trần lưới thoáng và chuỗi dây leo tạo vi khí hậu mát. Đây là nơi các nhóm có thể trao đổi nhanh giữa những phiên làm việc học thuật
Không gian thư giãn với ghế nhiều màu, sofa và đàn piano - đúng tinh thần mà VIASM hướng tới: nơi nghỉ ngơi, kết nối cộng đồng học thuật sau giờ nghiên cứu
Việc tổ chức bất đối xứng không làm công trình rối mắt, mà trái lại, tạo nên sự chặt chẽ và thống nhất, nhờ những khoảng trống có chủ ý và các mảng xanh xen kẽ.
Không gian học thuật chuyên biệt
Công trình cao 5 tầng, với nhiều không gian phục vụ nghiên cứu và sinh hoạt:
Hội trường Laurent Schwartz (tầng 1): sức chứa 200 chỗ, đặt theo tên nhà Toán học Pháp đã từng ủng hộ Việt Nam. Điểm đặc biệt là hệ thống bảng trượt phục vụ trình bày nghiên cứu.
Hội trường 200 chỗ ở tầng 1, đặt theo tên nhà Toán học Pháp Laurent Schwartz. Điểm đặc trưng là hệ bảng trượt hỗ trợ diễn giả trình bày công trình nghiên cứu và tìm lời giải cho các bài toán khó
Phòng học và hội thảo: từ 10-30 chỗ, trang bị bảng phấn và máy chiếu, phù hợp với thói quen làm việc của giới Toán học.
GS Phạm Hữu Tiệp (đứng) cùng các đồng nghiệp tại VIASM, nơi có các phòng học 10-30 chỗ được trang bị bảng phấn và máy chiếu, phục vụ hội thảo và trao đổi chuyên môn (Ảnh: VnExpress)
Một buổi học Trường hè Toán - Sinh diễn ra tại VIASM ngày 6/8/2025, quy tụ các học viên và giảng viên trong không gian học thuật chuyên sâu (Ảnh: VnExpress)
Thư viện (tầng 4): với 1.500 đầu sách Toán học và khoa học, chủ yếu bằng tiếng Anh, phục vụ cho nghiên cứu chuyên sâu.
Thư viện VIASM nằm ở tầng 4 với hơn 1.500 đầu sách Toán và khoa học bằng tiếng Anh, chỉ phục vụ học tập - nghiên cứu, không mở cửa đại chúng (Ảnh: VnExpress)
Phòng sinh hoạt chung: trang trí màu sắc rực rỡ, có đàn piano, máy pha cà phê - nơi thư giãn và kết nối cộng đồng học thuật.
Phòng sinh hoạt chung tại VIASM được trang bị máy pha cà phê, đàn piano và đồ dùng nhiều màu sắc, tạo không gian thư giãn, giải trí và tự học cho học viên (Ảnh: VnExpress)
Căng tin và khu nhà khách (tầng 5): nơi sinh hoạt chung và đón tiếp học giả quốc tế, gồm 4 phòng nghỉ, dự kiến mở rộng lên 10 phòng trong tương lai.
Căng tin tầng 5 của VIASM vừa phục vụ ăn trưa cho cán bộ nhân viên, vừa là không gian tổ chức tiệc thân mật khi có khách đến thăm (Ảnh: VnExpress)
VIASM hiện có 4 phòng nghỉ tại tầng 5 dành cho học sinh, giáo viên và nhà khoa học lưu trú dài ngày, đồng thời dự kiến mở rộng khu nhà khách lên khoảng 10 phòng (Ảnh: VnExpress)
Ngoài ra, trần của một số khu vực được thiết kế bằng các khối đa diện đều (khối Plato), cách điệu theo phong cách origami Nhật Bản, tạo sự giao thoa giữa Toán học và nghệ thuật.
Trần nhà tại VIASM được trang trí bằng các khối Plato cách điệu theo nghệ thuật origami Nhật Bản, tạo nên sự giao thoa tinh tế giữa Toán học và nghệ thuật (Ảnh: VnExpress)
Giải thưởng kiến trúc và giá trị biểu tượng
Ngay sau khi hoàn thành, VIASM đã nhận được nhiều giải thưởng:
- Architecture Masterprize 2022 - Giải thưởng Kiến trúc toàn cầu.
- Huy chương bạc Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia 2023.
Những thành tựu này khẳng định giá trị của VIASM không chỉ về mặt khoa học mà còn ở phương diện kiến trúc và nghệ thuật. Công trình trở thành biểu tượng mới của Toán học Việt Nam, nơi kết nối học giả quốc tế, thúc đẩy nghiên cứu và nuôi dưỡng thế hệ trẻ yêu Toán học.
Câu hỏi thường gặp về Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán (VIASM)
1. Vì sao VIASM được gọi là “công trình bất đối xứng”?
Thiết kế bất đối xứng ở VIASM lấy cảm hứng từ ký hiệu Toán học và hình khối hình học. Mỗi góc nhìn lại gợi một liên tưởng khác nhau – như cánh chim lạc, hay khối hình đang chuyển động – để khuyến khích sự sáng tạo và tự do trong học thuật.
2. Người ngoài có thể tham quan VIASM không?
Viện không mở cửa đại trà, nhưng một số sự kiện đặc biệt như trường hè, hội thảo quốc tế hay workshop dành cho sinh viên đôi khi sẽ cho phép đăng ký tham dự. Đây là cơ hội hiếm hoi để trải nghiệm không gian học thuật độc đáo này.
3. Vì sao VIASM được cải tạo từ một ngôi trường tiểu học cũ?
Đó là chủ ý giữ lại ký ức cộng đồng, đồng thời tận dụng cấu trúc chữ U vốn có để phát triển thành trung tâm Toán học quốc gia. Sự giao thoa giữa cũ và mới này cũng chính là triết lý kiến trúc mà VIASM muốn truyền tải.
4. Sinh viên trẻ có thể tiếp cận VIASM bằng cách nào?
Ngoài các chương trình nghiên cứu dành cho học giả, VIASM thường tổ chức trường hè Toán – Sinh, trại hè và seminar cho sinh viên. Đây là cơ hội để các bạn trẻ được tiếp xúc với những nhà Toán học hàng đầu.
5. VIASM có điểm gì khác so với các trung tâm nghiên cứu khác ở Việt Nam?
Không chỉ là một viện nghiên cứu thuần túy, VIASM còn là công trình kiến trúc mang tính biểu tượng. Từ khoảng sân tầng 2, hành lang phủ xanh đến cầu nối bất đối xứng đều được thiết kế để tạo cảm hứng, khuyến khích tư duy sáng tạo – điều ít thấy ở các công trình học thuật khác.
Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán không chỉ là trung tâm nghiên cứu khoa học hàng đầu Việt Nam, mà còn là một công trình kiến trúc giàu biểu tượng. Với lối thiết kế bất đối xứng tôn vinh Toán học, khoảng sân tầng 2 độc đáo và không gian xanh phủ kín, VIASM đã tạo ra môi trường học thuật khác biệt, xứng tầm quốc tế.
Đây là nơi Toán học gặp gỡ nghệ thuật và thiên nhiên, mở ra một không gian sáng tạo cho những khám phá tương lai.
Nguồn: Archdaily, Vnexpress
*Để lại thông tin trong box dưới đây, Happynest sẽ giúp bạn kết nối đơn vị thiết kế - thi công phù hợp và nhanh chóng nhất.
