13 lượt xemNgày 9/9/2025, UNESCO đã chính thức công nhận Quần thể Di tích và Danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn – Kiếp Bạc là Di sản thế giới. Đây là di sản thứ 9 của Việt Nam, đồng thời là quần thể di sản liên tỉnh đầu tiên được vinh danh, trải dài trên địa bàn Quảng Ninh, Bắc Giang và Hải Dương. Sự kiện này không chỉ khẳng định giá trị nổi bật toàn cầu của di sản, mà còn mở ra cơ hội quảng bá mạnh mẽ hình ảnh đất nước và con người Việt Nam ra thế giới.
Tổng quan về quần thể di sản
Quần thể này bao gồm ba khu vực trọng điểm:
- Khu di tích và danh thắng Yên Tử (Quảng Ninh) – “đất tổ” Phật giáo Việt Nam, nơi khởi nguồn Thiền phái Trúc Lâm.
- Chùa Vĩnh Nghiêm (Bắc Giang) – trung tâm đào tạo tăng đồ lớn nhất của Thiền phái, lưu giữ hơn 3.000 mộc bản kinh Phật.
- Khu di tích Côn Sơn – Kiếp Bạc (Hải Dương) – gắn liền với danh tướng Trần Hưng Đạo và danh nhân Nguyễn Trãi.
Quần thể Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn – Kiếp Bạc trải dài trên ba tỉnh miền Bắc
Cả ba khu vực này hội tụ đủ yếu tố để trở thành di sản thế giới: giá trị tôn giáo – tín ngưỡng, lịch sử – văn hóa, kiến trúc – nghệ thuật và cảnh quan thiên nhiên.
>>> Xem thêm: UNESCO 2025 gọi tên 26 Di sản Thế giới mới: Việt Nam có thêm một cái tên đầy tự hào
Giá trị nổi bật toàn cầu theo tiêu chí UNESCO
Theo UNESCO, quần thể di sản này sở hữu giá trị nổi bật toàn cầu (Outstanding Universal Value – OUV) bởi sự hội tụ của nhiều yếu tố hiếm có. Về tôn giáo và triết lý, đây là trung tâm của Phật giáo Trúc Lâm – dòng thiền mang đậm bản sắc Việt, được sáng lập bởi vua Trần Nhân Tông, đề cao tinh thần hòa hợp giữa đạo và đời, gắn bó mật thiết với đời sống xã hội. Về lịch sử, nơi đây gắn với những chiến công hiển hách của dân tộc trong thời kỳ chống giặc ngoại xâm, tiêu biểu là chiến thắng Nguyên Mông và công lao của các danh nhân như Trần Hưng Đạo, Nguyễn Trãi.
Sự hòa quyện giữa thiên nhiên và kiến trúc cổ là điểm nổi bật của di sản
Về nghệ thuật và kiến trúc, quần thể bao gồm hàng chục công trình cổ kính như chùa, đền, tháp, am với kỹ thuật xây dựng tinh xảo, nghệ thuật chạm khắc gỗ, đá và hệ thống mộc bản quý giá. Về cảnh quan văn hóa, đây là sự hòa quyện tuyệt đẹp giữa núi non, rừng già, suối nguồn và các công trình nhân tạo, tạo nên một không gian linh thiêng, thanh tịnh nhưng cũng gần gũi với đời sống cộng đồng.
Yên Tử – Cái nôi Phật giáo Trúc Lâm
Nằm trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, Yên Tử được coi là “đất tổ” của Phật giáo Việt Nam, nơi vua Trần Nhân Tông sau khi lãnh đạo quân dân đánh thắng quân Nguyên Mông đã rời bỏ ngai vàng, lên núi tu hành và sáng lập Thiền phái Trúc Lâm. Từ đó, Yên Tử trở thành trung tâm hành hương lớn nhất cả nước, thu hút hàng triệu lượt phật tử và du khách mỗi năm. Không gian Yên Tử được tổ chức theo một trục hành hương dọc triền núi, bắt đầu từ chùa Lân dưới chân núi, tiếp nối là các công trình như chùa Hoa Yên, chùa Một Mái, am Ngọa Vân, và kết thúc ở chùa Đồng trên đỉnh cao 1.068m.
Chùa Đồng – biểu tượng linh thiêng trên đỉnh Yên Tử
Mỗi điểm dừng chân đều mang giá trị lịch sử, kiến trúc và tâm linh riêng, tạo nên hành trình vừa mang tính thể chất, vừa mang chiều sâu tinh thần. Đặc biệt, cảnh quan núi rừng nguyên sinh bao quanh Yên Tử không chỉ tạo nên bầu không khí thanh tịnh mà còn góp phần khẳng định sự gắn bó mật thiết giữa Phật giáo Trúc Lâm với thiên nhiên.
Chùa Vĩnh Nghiêm – Kho mộc bản quý hiếm
Chùa Vĩnh Nghiêm tại Bắc Giang từng là trung tâm đào tạo tăng ni của Thiền phái Trúc Lâm, nơi hội tụ các vị cao tăng và phật tử khắp mọi miền. Đây không chỉ là một công trình tôn giáo, mà còn là nơi lưu giữ kho tàng tri thức Phật giáo quý báu với hơn 3.000 mộc bản kinh Phật bằng chữ Hán – Nôm, được khắc trên gỗ thị. Các mộc bản này đã được UNESCO công nhận là Di sản tư liệu thế giới, không chỉ phản ánh nội dung giáo lý Phật giáo mà còn là nguồn sử liệu phong phú về ngôn ngữ, mỹ thuật và phong tục của người Việt xưa.
Chùa Vĩnh Nghiêm Bắc Giang từng là trung tâm đào tạo tăng đồ lớn nhất miền Bắc thời Lý – Trần – Lê
Kiến trúc chùa Vĩnh Nghiêm hài hòa với cảnh quan xung quanh, nổi bật với những mái ngói cong mềm mại, hệ thống cột gỗ lim chắc chắn, sân gạch rộng và cây xanh cổ thụ tỏa bóng mát, tạo cảm giác yên bình, trang nghiêm cho bất kỳ ai ghé thăm.
>>> Xem thêm: Khám phá những công trình kiến trúc nổi tiếng ở Việt Nam
Côn Sơn – Kiếp Bạc: Hồn thiêng sông núi
Nếu Yên Tử và Vĩnh Nghiêm nổi tiếng về tôn giáo, thì Côn Sơn – Kiếp Bạc (Hải Dương) lại mang đậm dấu ấn lịch sử. Khu di tích Kiếp Bạc là nơi thờ Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn, vị anh hùng dân tộc đã ba lần lãnh đạo quân dân Đại Việt đánh thắng Nguyên Mông, để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử quân sự thế giới. Cách đó không xa, Côn Sơn gắn liền với Nguyễn Trãi – danh nhân văn hóa thế giới, người góp công lớn vào kháng chiến chống quân Minh và để lại nhiều tác phẩm văn học kinh điển như “Bình Ngô đại cáo”.
Các chuyên gia của Việt Nam và UNESCO đều đánh giá khu Di tích Côn Sơn-Kiếp Bạc (Hải Dương) đáp ứng rất tốt các tiêu chí của Di sản Thế giới về nỗ lực bảo tồn, bảo vệ và phục dựng
Lễ hội mùa thu ở Côn Sơn – Kiếp Bạc hằng năm không chỉ tái hiện những nghi thức tưởng niệm danh nhân mà còn là dịp để cộng đồng tham gia các hoạt động văn hóa – tâm linh, như rước kiệu, tế lễ, hát chầu văn, diễn võ và đua thuyền, thu hút hàng vạn du khách từ khắp nơi.
Bảo tồn và phát triển bền vững
Việc được UNESCO công nhận là Di sản thế giới không chỉ là niềm tự hào, mà còn là trách nhiệm lớn trong công tác bảo tồn. Quần thể di sản này đang đối mặt với nhiều thách thức như áp lực du khách vào mùa lễ hội, nguy cơ thương mại hóa không gian di sản, biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến cảnh quan và nguy cơ mai một các nghi lễ, tri thức truyền thống.
Bảo tồn di sản gắn với phát triển du lịch bền vững
Để khắc phục, các địa phương liên quan cần xây dựng một quy hoạch bảo tồn liên tỉnh thống nhất, giới hạn số lượng khách tại các thời điểm cao điểm, đồng thời đẩy mạnh việc số hóa dữ liệu di sản để phục vụ công tác nghiên cứu và giáo dục. Sự tham gia của cộng đồng địa phương là yếu tố then chốt, bởi họ không chỉ là người thụ hưởng lợi ích từ du lịch mà còn là chủ thể gìn giữ, truyền tiếp giá trị di sản.
>>> Xem thêm: Tổng hợp 7 địa điểm du lịch tâm linh từ Bắc vào Nam Việt Nam
Cơ hội quảng bá hình ảnh Việt Nam
UNESCO vinh danh quần thể Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn – Kiếp Bạc mở ra cánh cửa lớn để Việt Nam đẩy mạnh du lịch văn hóa – tâm linh, thu hút khách quốc tế và nâng tầm thương hiệu du lịch quốc gia. Tuyến du lịch liên tỉnh kết nối ba di sản sẽ mang đến trải nghiệm phong phú, từ hành hương leo núi Yên Tử, khám phá kho mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm đến tham gia lễ hội Kiếp Bạc. Không chỉ tạo công ăn việc làm cho người dân địa phương, du lịch di sản còn thúc đẩy các ngành nghề truyền thống như làm hương, chạm khắc gỗ, dệt may, ẩm thực dân gian phát triển, qua đó tạo nên một hệ sinh thái kinh tế – văn hóa bền vững.
Để quần thể di sản trở thành địa chỉ tâm linh có sức hấp dẫn với khách du lịch trong và ngoài nước, bên cạnh công tác bảo tồn, các địa phương cần làm tốt công tác thông tin, quảng bá để giá trị của di tích được lan tỏa và ngày càng phát huy
Giữ cho di sản sống mãi trong lòng cộng đồng chính là cách tốt nhất để những giá trị thiêng liêng ấy được truyền tiếp cho thế hệ mai sau, để mỗi hành trình đến Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn – Kiếp Bạc luôn là một chuyến đi về nguồn đầy ý nghĩa.
Tổng hợp
*Để lại thông tin trong box dưới đây, Happynest sẽ giúp bạn kết nối đơn vị thiết kế - thi công phù hợp và nhanh chóng nhất.
