1.921 lượt xemGiữa lòng phố cổ Hội An – Di sản Văn hóa Thế giới được UNESCO công nhận, những ngôi nhà cổ Hội An vẫn trầm mặc theo năm tháng, lưu giữ ký ức của một thương cảng quốc tế sầm uất thế kỷ XVI – XVIII. Với mái ngói âm dương rêu phong, khung gỗ lim chạm khắc tinh xảo, sân trong thoáng đãng, nhà cổ Hội An không chỉ là nơi ở, nơi buôn bán mà còn là chứng nhân văn hóa – lịch sử của miền Trung.
Ngày nay, du khách đến Hội An đều coi việc tham quan các ngôi nhà cổ là trải nghiệm không thể bỏ lỡ, để hiểu vì sao kiến trúc mộc mạc ấy lại có sức sống bền bỉ hàng trăm năm.
>>> Xem thêm: Tổng hợp 10 mẫu nhà đẹp ở Hội An khiến ai cũng phải xiêu lòng
Nhà cổ Hội An là gì?
Đặc điểm chung của kiến trúc nhà cổ Hội An
Nhà cổ Hội An chủ yếu thuộc loại hình nhà ống, mặt tiền hẹp (4–8 m), chiều sâu dài (20–40 m). Kiểu nhà này vừa thuận tiện cho buôn bán ở mặt phố, vừa có không gian sinh hoạt phía trong.
Phố cổ Hội An với dãy nhà cổ mái ngói rêu phong bên dòng sông Hoài
Vật liệu xây dựng và kỹ thuật truyền thống
- Khung nhà: gỗ lim, gõ, kiền kiền, xử lý chống mối mọt kỹ lưỡng.
- Mái: ngói âm dương, ngói liệt, mái dốc thoát nước nhanh.
- Tường: gạch đất nung, vôi, tre trộn rơm.
- Kết cấu mộng gỗ: dễ tháo lắp, bền chắc hàng trăm năm.
Ý nghĩa phong thủy trong nhà cổ Hội An
Người Hội An chú trọng “tụ khí – thoát khí”:
- Sân trong, giếng trời giúp lấy sáng, đón gió, cân bằng âm dương.
- Gian thờ đặt giữa nhà, mặt quay ra hướng sông hoặc đường phố.
- Bố cục “tiền thương – hậu cư”: buôn bán phía trước, sinh hoạt phía sau.
Nhà cổ Hội An nổi bật với kết cấu gỗ, mái ngói và sân trong theo phong thủy
Lịch sử hình thành và phát triển nhà cổ Hội An
Ảnh hưởng giao thoa văn hóa Việt – Hoa – Nhật – Pháp
Thế kỷ XVI – XVII, Hội An là thương cảng quốc tế nhộn nhịp. Người Việt, Hoa, Nhật, Ấn, Pháp đến buôn bán và để lại dấu ấn văn hóa. Kiến trúc nhà cổ Hội An vì thế là sự giao thoa độc đáo:
- Kết cấu gỗ và mái ngói âm dương (ảnh hưởng Việt – Hoa).
- Cầu Nhật Bản, hiên rộng (ảnh hưởng Nhật).
- Ban công, cửa sổ vòm (ảnh hưởng Pháp).
Vai trò của nhà cổ trong thương cảng Hội An
Nhà cổ không chỉ là nơi ở mà còn là trung tâm thương mại: tầng trệt buôn bán, tầng trên lưu trú; sân trong là nơi lưu kho, chế tác, phơi hàng. Nhiều ngôi nhà gắn liền tên tuổi thương nhân từng vang danh một thời.
Nhà cổ Hội An là chứng tích sống động của thương cảng quốc tế thế kỷ XVI–XVIII
Đặc điểm kiến trúc nhà cổ Hội An
Bố cục tổng thể: nhà ống, mặt tiền hẹp, chiều sâu dài
Nhà phố Hội An nhìn bên ngoài nhỏ hẹp, nhưng bước vào bên trong lại rộng rãi nhờ thiết kế sâu và có sân trong. Đây là giải pháp tối ưu trong điều kiện quỹ đất hạn chế và nhu cầu buôn bán.
Kết cấu khung gỗ và mái ngói âm dương
Khung gỗ vững chắc, mái ngói dốc lớn giúp thoát nước nhanh, đồng thời giữ nhiệt tốt. Ngói âm dương còn có ý nghĩa biểu tượng: sự cân bằng hài hòa.
Hệ thống cửa, hiên và khoảng sân trong (giếng trời)
- Cửa bức bàn: dễ tháo lắp, linh hoạt trong sử dụng.
- Hiên rộng: nơi giao tiếp, che nắng mưa.
- Sân trong, giếng trời: giải pháp vi khí hậu, lấy sáng và thông gió tự nhiên.
Kiến trúc nhà cổ Hội An kết hợp nhà ống, sân trong và mái ngói âm dương
Họa tiết trang trí và nghệ thuật chạm khắc
Nhiều nhà cổ có hoành phi câu đối, phù điêu, chạm khắc hoa văn tứ quý, tứ linh, họa tiết sóng nước… phản ánh thẩm mỹ Á Đông.
Công năng và đời sống trong nhà cổ Hội An
Gian thờ và phòng khách
Đặt ở trung tâm, gian thờ là không gian linh thiêng, trang trọng nhất. Bàn thờ tổ tiên được đặt cao, trang trí hoành phi câu đối, tạo nên sự tôn kính. Phòng khách cũng bố trí tại gian giữa, thể hiện rõ nếp sống trọng lễ nghĩa của người dân phố Hội.
>>> Xem thêm: Nhà ống tại Hội An - không gian sống bình yên của gia đình trẻ
Không gian buôn bán và sinh hoạt
Nhà cổ Hội An có cấu trúc “trước buôn bán – sau sinh hoạt”: mặt tiền là cửa hàng, nơi trưng bày hàng hóa và tiếp khách; phía trong và tầng trên dành cho gia đình sinh sống. Cách bố trí này phản ánh rõ nét vai trò thương mại của Hội An xưa.
Công năng nhà cổ Hội An kết hợp buôn bán, sinh hoạt và thờ cúng
Sân trong, giếng trời – giải pháp vi khí hậu
Mỗi ngôi nhà cổ đều có sân trong hoặc giếng trời để lấy sáng và gió. Đây chính là “lá phổi xanh” của ngôi nhà, giúp không khí lưu thông, cân bằng nhiệt độ trong những ngày hè oi bức và mùa mưa ẩm ướt.
Không gian lưu trữ và hậu cần
Phía sau và tầng gác thường dùng làm kho chứa hàng, nơi chế biến hoặc phơi sấy nông sản. Nhờ vậy, nhà cổ vừa đảm bảo công năng kinh doanh, vừa phục vụ đời sống hàng ngày.
Những ngôi nhà cổ nổi tiếng ở Hội An
Nhà cổ Tấn Ký – Di sản văn hóa quốc gia
Được xây dựng hơn 200 năm trước bởi một gia đình thương nhân giàu có, nhà cổ Tấn Ký là đại diện tiêu biểu nhất của kiến trúc nhà cổ Hội An. Ngôi nhà có bố cục “tiền thương – hậu cư”: phía trước buôn bán, phía trong và tầng trên để sinh hoạt. Toàn bộ khung nhà được làm bằng gỗ quý, chạm khắc tỉ mỉ với hình tượng tứ linh, hoa lá và thư pháp chữ Hán.
Xây dựng hơn 200 năm, Nhà cổ Tân Ký Hội An là nơi tiếp đón các quan chức triều Nguyễn và du khách quốc tế
Điều đặc biệt, nhà Tấn Ký từng đón tiếp vua Tự Đức, nhiều quan chức triều Nguyễn và cả khách quốc tế đến tham quan. Năm 1990, ngôi nhà được công nhận là Di tích Lịch sử – Văn hóa quốc gia, trở thành điểm đến nổi tiếng bậc nhất ở Hội An.
Nhà cổ Đức An – không gian lưu giữ lịch sử cách mạng
Có tuổi đời hơn 180 năm, nhà cổ Đức An nổi bật bởi kiến trúc mộc mạc, gần như nguyên bản. Không gian nơi đây gắn liền với nhiều sự kiện lịch sử: là nơi Phan Chu Trinh và các chí sĩ yêu nước tụ họp, in ấn tài liệu cách mạng. Ngoài kiến trúc, nhà còn lưu giữ nhiều sách báo, hiện vật xưa, khiến không gian mang đậm hơi thở “ngôi nhà cách mạng” giữa phố Hội.
Hơn 180 năm tuổi, Nhà cổ Đức An từng là nơi hoạt động cách mạng của Phan Chu Trinh và nhiều chí sĩ yêu nước
Nhà cổ Quân Thắng – kiến trúc Trung Hoa điển hình
Xây dựng cách đây khoảng 150 năm, nhà cổ Quân Thắng thuộc sở hữu một thương nhân gốc Quảng Đông. Ngôi nhà có khung gỗ lim đồ sộ, chạm khắc tinh xảo theo phong cách Trung Hoa: hoa văn uốn lượn, hình tượng chim muông, linh vật cát tường. Đây là một trong những công trình còn giữ được nét kiến trúc Hoa đặc trưng rõ rệt nhất ở Hội An.
Tổng diện tích của căn nhà cổ Quân Thắng là gần 300m2. Nhà được phân tách theo 3 gian riêng biệt bao gồm phòng khách, sân giữa và nhà bếp
Nhà cổ Phùng Hưng – sự giao thoa Việt – Nhật – Hoa
Nhà cổ Phùng Hưng được xây dựng hơn 100 năm, nổi tiếng bởi sự kết hợp tinh tế: khung gỗ truyền thống Việt, mái ngói âm dương Nhật Bản và hoa văn trang trí Trung Hoa. Không gian bên trong rộng rãi, có ban công nhìn xuống phố buôn bán. Đây từng là nơi lưu trú của nhiều thế hệ thương nhân, đồng thời là minh chứng rõ nét cho sự giao thương quốc tế của Hội An xưa.
Nhà cổ Phùng Hưng Hội An nằm lặng lẽ mang vẻ đẹp cổ kính, đậm chất Á Đông
Nhà thờ tộc Trần – không gian tín ngưỡng dòng họ
Xây dựng năm 1802, nhà thờ tộc Trần không chỉ là nơi sinh sống mà còn là không gian tín ngưỡng quan trọng của dòng họ. Công trình được thiết kế theo nguyên tắc nhà rường truyền thống, với gian giữa đặt bàn thờ tổ tiên, hai gian bên dành cho con cháu. Đây là nơi lưu giữ gia phả, văn bia, trở thành điểm đến nghiên cứu lịch sử và văn hóa dòng tộc ở Hội An.
Nằm trong khuôn viên có diện tích 1.500m2, Nhà thờ cổ tộc Trần như một không gian riêng biệt, bình yên trầm lắng
Nhà cổ Diệp Đồng Nguyên – dấu ấn thương mại một thời
Ngôi nhà này từng là cửa hiệu buôn bán thuốc Bắc, phản ánh sự phát triển thịnh vượng của phố Hội như một thương cảng. Nhà cổ Diệp Đồng Nguyên vẫn giữ phong cách kiến trúc Hoa truyền thống, với gian hàng phía trước và không gian sinh hoạt phía sau. Đây là điểm đến gợi nhớ về ký ức thương nghiệp sầm uất.
Ngôi nhà cổ này được nhiều du khách, nhà nghiên cứu trong và ngoài nước coi như một bảo tàng cổ vật vô giá vì có rất nhiều cổ vật Việt - Hoa - Nhật
Giá trị của nhà cổ Hội An
Giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật
Nhà cổ Hội An là kiệt tác kiến trúc truyền thống: khung gỗ bền chắc, mái ngói âm dương cân đối, họa tiết chạm khắc tinh xảo. Sự kết hợp Việt – Hoa – Nhật – Pháp tạo nên bản sắc duy nhất không nơi nào có.
Giá trị văn hóa – lịch sử
Mỗi ngôi nhà là một tư liệu sống, lưu giữ câu chuyện của thương cảng Hội An từ thế kỷ XVI–XVIII, phản ánh đời sống, tín ngưỡng và phong tục của cư dân.
Nhà cổ Hội An vừa có giá trị thẩm mỹ vừa có ý nghĩa văn hóa – lịch sử
Giá trị về môi trường và thích ứng khí hậu
Thiết kế nhà ống, sân trong, mái dốc giúp ngôi nhà ứng phó hiệu quả với khí hậu nhiệt đới ẩm, mưa nhiều, nắng gắt. Đây là minh chứng cho tri thức bản địa về xây dựng xanh và bền vững.
>>> Xem thêm: Hội An Ơi Villa - Sự gợi nhớ một khu phố cổ bên bờ sông Hoài
Giá trị du lịch và phát triển kinh tế địa phương
Ngày nay, nhà cổ trở thành sản phẩm du lịch độc đáo, thu hút hàng triệu du khách mỗi năm. Việc khai thác du lịch đã mang lại nguồn thu lớn, góp phần cải thiện đời sống cư dân phố cổ.
FAQ - Câu hỏi thường gặp
1. Nhà cổ Hội An thường có kiến trúc như thế nào?
Chủ yếu là nhà ống, mặt tiền hẹp, chiều sâu dài, có sân trong và giếng trời.
2. Vì sao nhà cổ Hội An bền vững hàng trăm năm?
Nhờ kết cấu gỗ mộng, mái ngói dốc, chân cột kê đá và kỹ thuật xử lý vật liệu truyền thống.
3. Có thể tham quan những ngôi nhà cổ nào nổi tiếng ở Hội An?
Nhà Tấn Ký, Đức An, Quân Thắng, Phùng Hưng, nhà thờ tộc Trần… đều mở cửa đón khách.
Những ngôi nhà cổ Hội An được nhuốm màu thời gian và mang vẻ đẹp vô cùng hoài niệm
Nhà cổ Hội An là sự kết tinh của kiến trúc truyền thống Á Đông và giao thoa văn hóa quốc tế. Chúng không chỉ đẹp ở hình thức mà còn quý giá ở ý nghĩa lịch sử, văn hóa, môi trường và kinh tế. Giữ gìn nhà cổ Hội An chính là giữ gìn linh hồn phố cổ, để nơi này mãi là điểm đến hấp dẫn hàng đầu Việt Nam.
Tổng hợp
*Để lại thông tin trong box dưới đây, Happynest sẽ giúp bạn kết nối đơn vị thiết kế - thi công phù hợp và nhanh chóng nhất.
