Chuyên đề Kiến trúc Việt đang ở đâu: “Học thuyết: ánh sáng tạo nên kiến trúc” - điểm nhìn mở cho kiến trúc Việt

Trong tất cả những yếu tố có thể được sử dụng và tính toán để tạo nên một ngôi nhà thì ánh sáng dường như là cấu kiến quan trọng nhất. Lợi ích của ánh sáng mang lại là một không gian thoáng, đầy sức sống. Trong bối cảnh chung của thế giới, kiến trúc Việt cũng không ngoại lệ khi “bắt sáng” theo cách của riêng mình.

Kiến trúc sư nổi tiếng Le Corbusier đã từng nói "Kiến Trúc là nghệ thuật sắp đặt của ánh sáng". Và cũng chính ánh sáng là thành phần tối quan trọng để tạo nên nét nhấn nhá, làm nổi bật hình khối cho công trình.

Công trình nhà ở Grid của KTS Satoshi Kurosaki

Ánh sáng tự nhiên chính là vật liệu tốt nhất trong kiến trúc theo nhận định của KTS Satoshi Kurosaki – KTS của văn phòng Apollo Architects and Associates Nhật Bản, một trong những KTS đại diện cho phong cách thiết kế sáng – tối ấn tượng: “Tôi sử dụng nhiều loại vật liệu như bê tông, thép, và thủy tinh nhưng cuối cùng khi ánh sáng vào nó sẽ phản chiếu như thế nào hay nó sẽ bật lại… điều đó xác định chất lượng của kiến trúc. Nhìn theo một khía cạnh khác, ánh sáng sẽ tạo không gian, vì thế điều tôi quan tâm nhất là việc sử dụng ánh sáng hiệu quả, tuy nhiên đây cũng là một điều khó khăn.”

Công trình nhà ở Grid của KTS Satoshi Kurosaki với nghệ thuật sắp đặt ánh sáng

Mặc dù có rất nhiều yếu tố cấu kiện tạo thành ngôi nhà nhưng ánh sáng lại là nguồn năng lượng quyết định tính nghệ thuật và tính năng công năng cho ngôi nhà. Tuy nhiên để thực sự biến ánh sáng thành một yếu tố lợi thế thì đó lại là vai trò của người kiến trúc sư. Khi ánh sáng ở ngoài sân vườn nó là nguồn sáng, khi ánh sáng len vào ngôi nhà nó trở thành điểm nhấn. Để làm chủ ánh sáng trong mỗi công trình, người KTS phải thực sự am tường và linh hoạt trong thiết kế.

Hãy nhìn một thế giới kiến trúc ánh sáng trải dài trước mắt

Trên thế giới, những công trình kiến trúc ánh sáng ấn tượng không hề thiếu. Nó phô diễn vẻ đẹp hoàn hảo của các đường nét kiến trúc và đặc biệt là phô diễn tài năng của người thiết kế. Ánh sáng như một đường kẻ chỉ, đôi khi như một điểm nhấn tròn trên bề mặt… có lúc lại là một chùm sáng chiếu lên sàn, tường nhà. Với KTS, ánh sáng đã trở thành một món đồ trang trí tinh tế, tự nhiên và hiệu quả.

Nhà thờ tại Nhật bản do văn phòng kiến trúc Tabao thiết kế với cây thánh giá cùng ánh sáng thiên đường

Bảo tảng Louvre Abu Dhabi tại Dubai do KTS Ateliers Jean Nouvel thiết kế với “cơn mưa” ánh sáng

Thiết kế với cửa sổ trời trong ngôi nhà mang tên The Nest của văn phòng AAA Nhật Bản

Công trình đón sáng từ sân vườn Veranda House – Studio Course

Ngôi nhà tại Brasil do đơn vị Terra e Tuma thiết kế

Ứng dụng của “kiến trúc ánh sáng” trong những ngôi nhà Việt

Quay trở lại với những công trình Việt, những kiến trúc sư giỏi luôn tìm cách tạo nên một thế giới kiến trúc nhiều điểm nhấn trong sự đơn giản. Không nằm lệch ra khỏi xu thế của kiến trúc thế giới, cùng niềm đam mê cháy bỏng tạo nên những công trình nhà ấn tượng, KTS Việt buộc “ánh nắng” biết chơi đùa trong từng gian nhà nhỏ theo cách sáng tạo vô tận của mình.

A's House - Căn nhà nhỏ đón sáng với khoảng sân cũng chính là phòng khách - Thiết kế của văn phòngGlobal Architects & Associates

Với lợi thế của một vùng đất nhiệt đới đầy nắng, ánh sáng tự nhiên không trở thành một thứ “xa xỉ” như ở các nước ôn đới, quanh năm sương mù. Nhưng đổi lại với mức độ đô thị hóa ngày càng nhanh, tỉ lệ tăng dân số ngày càng lớn, những ngôi nhà ống nơi phố thị ngày càng mọc lên như nấm. Điều đó đồng nghĩa với những ngôi nhà âm u, tối tăm.

Chính vì lẽ đó mà bài toán lớn đặt ra cho KTS Việt chính là bài toán về ánh sáng và thông gió. Điều này không đơn giản như việc trổ cửa sổ ở xung quanh nhà mà còn cần được tính toán kĩ lưỡng để tạo nên tính riêng tư cho gia chủ. Vậy là kiến trúc ánh sáng khi đến với Việt Nam cũng bắt đầu trở nên khác biệt.

Có rất nhiều giải pháp được đưa ra cho những căn nhà phố. Một vài những giải pháp tốt nhất là lấy ánh sáng trần, mở giếng trời, thiết kế sân đón sáng ngay trong ngôi nhà.

Cửa sổ trần kết hợp giếng trời

Với phương pháp mở ánh sáng trần kết hợp với những khoảng thông tầng, ánh sáng sẽ lan tỏa khắp không gian sống mà vẫn đảm bảo tính riêng tư cho gia chủ. Các vật liệu thường được ứng dụng trong cửa sổ trần là kính chịu lực, tấm ốp nhựa cao cấp. Đây là những loại vật liệu cho ánh sáng xuyên thấu đồng thời tránh mưa gió cho căn nhà.

Thông House thiết kế của KTS Shunri Nishizawa tại thành phố Hồ Chí Minh

Công trình nhà Hoa nắng của đơn vị thiết kế K+Architects

Content Art của văn phòng kiến trúc Trường An Architects

Thiết kế sân vườn đón sáng cho căn nhà

Với những căn nhà ống dài, việc tạo nên một khoảng sân kết hợp với khoảng thông tầng hay giếng trời cũng chính là ý tưởng tuyệt vời để “bắt sáng”. Không bị hạn chế về diện tích, gia chủ dễ dàng dành riêng một không gian vừa đủ để tạo nên một không gian thư giãn đón sáng cho cả gia đình. Những khoảng sân vườn trong nhà luôn mang lại nhiều cảm xúc cho người ở khi nó cân bằng được những khoảng sống giống nhau, lặp đi, lặp lại giữa những căn phòng chức năng. Việc lấy sáng bằng sân vườn cũng đang trở thành xu hướng được yêu thích ngày nay.

Nhà vuông 7x7m2 do đơn vị IZ Architect thiết kế

Ngôi nhà MA house của Gerira Architect thiết kế

Bình House là ngôi nhà đón nắng do VTN Architects thiết kế

Less House của H.a Architects có cách đón sáng thông minh từ phía mặt tiền

Một sân vườn nhỏ đón sáng cũng là khoảng giếng trời cho ngôi nhà trên phố Triệu Việt Vương, Hà Nội của KTS Lê Hưng Trọng

Khoảng sân sau giúp đưa ánh sáng vào bên trong căn phòng thư giãn (nhà Triệu Việt Vương, Hà Nội – KTS. Lê Hưng Trọng)

Kiến trúc ánh sáng nghe qua thì có vẻ hàn lâm, xa lạ nhưng kì thực nó lại là một yếu tố vô cùng gần gũi với đời sống con người. Làm chủ ánh sáng chính là làm chủ được công trình của mình, một kiến trúc sư giỏi sẽ biết họ phải gì, như thế nào để “mời ánh sáng” ghé qua và lưu lại đó vẻ đẹp tươi mới nguyên bản của nó cho dù đã hàng tỉ năm qua đi.

Phạm Anh