8 lượt xemTinh tế, đối xứng và bền vững với thời gian – đó là ba cụm từ miêu tả trọn vẹn phong cách kiến trúc Georgian. Dù ra đời từ thế kỷ 18 tại Anh, phong cách này vẫn giữ nguyên sức sống và ảnh hưởng rộng rãi đến kiến trúc hiện đại ngày nay. Vậy đâu là bí quyết khiến Georgian trường tồn đến vậy?
Nguồn gốc và sự ra đời của phong cách kiến trúc Georgian
Thuật ngữ "Georgian" gắn liền với tên của bốn vị vua Anh: George I, George II, George III và George IV, những người cai trị nước Anh từ năm 1714 đến năm 1830. Thời kỳ này chứng kiến sự ổn định về chính trị, xã hội, đồng thời mở ra giai đoạn vàng son cho nghệ thuật, khoa học và kiến trúc.
Phong cách Georgian chịu ảnh hưởng sâu sắc từ chủ nghĩa cổ điển Hy Lạp – La Mã, đặc biệt là những nguyên lý về hình học, tỷ lệ vàng và sự đối xứng. Đây là thời điểm mà kiến trúc châu Âu đang khao khát tìm lại vẻ đẹp chuẩn mực, cân đối và lý tưởng sau thời kỳ Baroque nhiều phô trương. Những quyển sách kiến trúc như Vitruvius Britannicus đã góp phần phổ biến nguyên lý thiết kế Georgian đến tận các thuộc địa Anh tại Bắc Mỹ.
Phong cách Georgian ra đời từ mong muốn tái lập sự hài hòa và trật tự lý tưởng trong không gian sống, phản ánh khát vọng ổn định và thịnh vượng của xã hội đương thời.
>>> Xem thêm: Phong cách Cottage là gì? Vì sao phong cách Cottage lại được yêu thích?
Các giai đoạn phát triển của kiến trúc Georgian
Kiến trúc Georgian trải qua ba giai đoạn chính, mỗi giai đoạn lại mang đến những sắc thái riêng biệt, tuy nhiên tất cả đều nhất quán trong việc đề cao tỷ lệ chuẩn mực và vẻ đẹp thanh lịch.
Thời kỳ đầu Georgian: Sự thô mộc nhưng quy củ
Trong giai đoạn đầu (1714–1750), các công trình Georgian có thiết kế khá giản dị. Hình dạng nhà thường là hình hộp chữ nhật, cao một hoặc hai tầng, mỗi tầng sâu hai phòng. Đặc trưng nổi bật là sự đối xứng nghiêm ngặt trong bố cục cửa sổ và cửa ra vào. Cửa chính đơn giản, đôi khi được trang trí bằng một cửa sổ nhỏ ở phía trên.
Vật liệu xây dựng phổ biến gồm gỗ (ở Anh và New England) hoặc gạch đỏ và đá (ở khu vực miền Nam Mỹ). Phong cách này ưu tiên tính thực dụng, trật tự hơn là phô trương, phản ánh tinh thần khởi đầu thận trọng của thời kỳ.
Thời kỳ đầu Georgian đặt nền móng cho một trật tự kiến trúc mới: chuẩn mực, ổn định và kín đáo.
Thời kỳ giữa Georgian: Tinh tế và mang tính thời đại
Bước sang giai đoạn giữa (1750–1790), kiến trúc Georgian trở nên tinh tế và cầu kỳ hơn. Các ngôi nhà cao từ hai đến ba tầng, mặt tiền đối xứng nhưng mềm mại hơn với sự xuất hiện của các cột trụ Pilaster, mái hiên rộng và cửa chính được chạm khắc công phu.
Những yếu tố mới như cửa sổ Palladian, cửa sổ hình elip, mái vòm cũng bắt đầu xuất hiện, cho thấy sự ảnh hưởng sâu đậm của kiến trúc Phục hưng Ý và Pháp. Chất liệu gạch đỏ tiếp tục chiếm ưu thế, nhưng kết hợp thêm đá để tạo điểm nhấn cho cửa ra vào và các chi tiết kiến trúc.
Giai đoạn giữa Georgian đánh dấu đỉnh cao của sự thanh lịch: tinh tế trong tỷ lệ và phong phú trong chi tiết.
Thời kỳ cuối Georgian: Trang trí thanh lịch và nhẹ nhàng
Được biết đến với cái tên khác là phong cách Federal tại Mỹ, thời kỳ cuối Georgian (1790–1830) thiên về sự nhẹ nhàng và uyển chuyển hơn. Những ngôi nhà giai đoạn này thường có mái đua được tô điểm bằng gờ phào răng cưa, cửa sổ lớn hơn với lanh tô đá vòm, và các chi tiết trang trí mềm mại.
Cửa chính được nhấn mạnh với những khung chạm trổ công phu, cột trụ Corinthian hoặc Ionic làm tăng thêm vẻ lộng lẫy. Mái nhà cũng đa dạng hơn với mái tầng, mái tháp và mái mansard, giúp tăng diện tích sử dụng.
Cuối Georgian phản ánh tinh thần cởi mở và tinh tế hơn của xã hội bước vào thế kỷ 19.
Các kiểu mái đặc trưng trong phong cách Georgian
Kiến trúc Georgian không chỉ chú trọng vào mặt đứng đối xứng mà còn đặc sắc ở kiểu mái đa dạng, phù hợp với từng giai đoạn và vùng miền:
- Mái dốc hai bên (Side-Gabled Roof): Phổ biến nhất, mái dốc nhẹ sang hai bên ngôi nhà, tạo nên cảm giác cân đối vững chắc. Đây là biểu tượng điển hình cho sự đơn giản và bền vững.
Mái dốc hai bên (Side-Gabled Roof)
- Mái tầng (Gambrel Roof): Thường thấy ở các khu vực khí hậu lạnh, mái tầng có hai độ dốc giúp tăng diện tích sử dụng tầng áp mái, đồng thời tạo vẻ ngoài mềm mại hơn cho khối nhà.
Mái tầng (Gambrel Roof)
- Mái hình tháp (Hipped Roof): Mái dốc xuống ở cả bốn phía, mang lại dáng vẻ bề thế và chống chọi tốt với gió lớn – đặc biệt phù hợp với những biệt thự rộng lớn theo phong cách Georgian.
Mái hình tháp (Hipped Roof)
Sự đa dạng trong thiết kế mái không chỉ gia tăng công năng mà còn tạo nên nét phong phú đầy hấp dẫn cho kiến trúc Georgian.
>>> Xem thêm: Phong cách farmhouse là gì? Mọi điều bạn cần biết về vẻ đẹp mộc mạc, ấm áp của phong cách farmhouse
Đặc điểm nhận diện nổi bật của kiến trúc Georgian
Khi quan sát một công trình phong cách Georgian, những dấu hiệu sau đây sẽ giúp bạn dễ dàng nhận biết:
- Đối xứng hoàn hảo: Mọi yếu tố từ cửa sổ, cửa chính, mái hiên đều được bố trí cân đối tuyệt đối quanh một trục trung tâm.
- Vật liệu chất lượng cao: Gạch đỏ, đá vôi, đá sa thạch được ưa chuộng nhằm tạo nên kết cấu chắc chắn và bề mặt trang nhã.
- Trang trí cổ điển: Gờ phào tinh xảo, lanh tô cửa sổ, cửa sổ hình quạt, và các cột trang trí tạo nên vẻ đẹp trang nghiêm mà mềm mại.
- Cửa sổ chia nhiều ô: Cửa sổ nhỏ, nhiều khung kính (6x6 hoặc 9x9), tạo nên cảm giác tinh tế và nhịp nhàng cho mặt đứng.
- Cửa ra vào nổi bật: Cửa chính luôn là điểm nhấn với portico (mái hiên nhỏ), khung cửa hình quạt và các chi tiết trang trí ấn tượng.
Những đặc trưng này tạo nên phong thái đĩnh đạc, thanh thoát đặc trưng cho mọi công trình theo phong cách Georgian.
Phong cách Georgian trong thế giới hiện đại
Ngày nay, phong cách Georgian không chỉ tồn tại dưới dạng di sản kiến trúc mà còn tiếp tục được các kiến trúc sư hiện đại tái hiện và phát triển. Các khu biệt thự cao cấp, trường đại học danh tiếng và tòa nhà chính phủ ở Mỹ, Anh, Canada... vẫn trung thành với những nguyên lý thiết kế Georgian: cân đối, sang trọng và trang nhã.
Phong cách Georgian ngày càng được ưa chuộng trong thiết kế nhà ở mới nhờ khả năng kết hợp vẻ đẹp cổ điển với sự tiện nghi hiện đại, mang lại không gian sống vừa bề thế, vừa gần gũi.
Phong cách Georgian chính là minh chứng cho vẻ đẹp vượt thời gian: dù trải qua bao biến thiên lịch sử, nó vẫn giữ nguyên giá trị thẩm mỹ và truyền cảm hứng bất tận cho mọi thế hệ.
Những câu hỏi thường gặp về phong cách kiến trúc Georgian
1. Kiến trúc Georgian và Georgian Revival khác nhau thế nào?
Phong cách Georgian nguyên bản phát triển mạnh từ thế kỷ 18, còn Georgian Revival là phong trào tái sinh phong cách này vào cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, với những điều chỉnh phù hợp với công nghệ xây dựng mới như khung thép, cửa kính lớn.
2. Vì sao nhà Georgian thường có nhiều cửa sổ nhỏ thay vì kính lớn?
Công nghệ sản xuất kính thời đó còn hạn chế, nên cửa sổ được chia nhỏ thành nhiều tấm kính ghép lại. Đồng thời, kiểu dáng cửa nhiều ô nhỏ cũng giúp duy trì sự đối xứng và nhịp điệu cho mặt tiền.
3. Các yếu tố nội thất đặc trưng của nhà Georgian là gì?
Nội thất Georgian thường có tường ốp gỗ, phào chỉ tinh tế, lò sưởi đối xứng trung tâm, tông màu ấm áp như xanh lá, xanh cổ vịt, đỏ tía, kết hợp đồ gỗ tự nhiên và đồ nội thất phong cách tân cổ điển.
4. Kiểu mái nào phù hợp nhất với khí hậu lạnh trong phong cách Georgian?
Mái tầng (gambrel roof) là lựa chọn lý tưởng nhờ khả năng chịu tuyết tốt và tận dụng tối đa không gian tầng áp mái.
5. Vì sao phong cách Georgian vẫn giữ được sự phổ biến cho đến ngày nay?
Chính sự cân đối hoàn hảo, tỷ lệ hài hòa và vẻ đẹp thanh lịch, vượt thời gian đã giúp phong cách Georgian luôn phù hợp với mọi thời đại, mọi thị hiếu thẩm mỹ, từ cổ điển đến hiện đại.
Giải đáp một số câu hỏi thường gặp về phong cách kiến trúc Georgian
>>> Xem thêm: Phong cách French Country là gì? Vì sao phong cách Pháp đồng quê lại được yêu thích trong thiết kế nhà ở?
Với vẻ đẹp cổ điển nhưng vẫn phù hợp thời đại, phong cách kiến trúc Georgian là lựa chọn lý tưởng cho những ai theo đuổi sự thanh lịch và bền vững. Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp thiết kế mang tinh thần quý phái châu Âu, hãy để Happynest giúp bạn kết nối với đội ngũ kiến trúc sư giàu kinh nghiệm và thẩm mỹ!
Tổng hợp
*Để lại thông tin trong box dưới đây, Happynest sẽ giúp bạn kết nối đơn vị thiết kế - thi công phù hợp và nhanh chóng nhất.
