1.146 lượt xemThe Farnsworth House không chỉ là một ngôi nhà, mà còn là một công trình kiến trúc mang tính triết học sâu sắc, nơi Mies van der Rohe thể hiện đến tận cùng quan điểm “Less is more” của mình. Với thiết kế đơn giản mà tinh tế, cấu trúc trong suốt và hòa quyện với thiên nhiên, ngôi nhà này đã trở thành một tượng đài trong lịch sử kiến trúc hiện đại.
The Farnsworth House là gì và được xây dựng như thế nào?
The Farnsworth House là một công trình nhà ở được thiết kế từ năm 1945 và hoàn thành vào năm 1951, tọa lạc tại Plano, bang Illinois, Hoa Kỳ – cách thành phố Chicago khoảng 1,5 giờ lái xe. Đây là ngôi nhà đầu tiên Mies van der Rohe thiết kế tại Mỹ sau khi ông di cư từ Đức. Ngôi nhà được dựng lên như một căn hộ nghỉ dưỡng cho nữ bác sĩ Edith Farnsworth – một phụ nữ trí thức, giàu có, yêu nghệ thuật và có nền tảng học thuật sâu rộng.
Với hình dáng một chiếc “hộp thép nổi”, bao quanh hoàn toàn bằng kính và đặt trên nền móng cao hơn mặt đất 1,6m, The Farnsworth House gồm các không gian chức năng cơ bản như phòng ngủ, phòng khách, phòng ăn, bếp, hai phòng tắm và một phòng kỹ thuật. Tổng diện tích sử dụng bên trong là 1.540ft² (khoảng 143m²), cộng thêm 676ft² (62,8m²) diện tích hiên ngoài trời.
The Farnsworth House là ngôi nhà đầu tiên của Mies tại Mỹ, được thiết kế như một công trình nghỉ dưỡng mang đậm tính triết học cá nhân
>>> Xem thêm: Khám phá những công trình kiến trúc nổi tiếng ở Việt Nam
Tại sao The Farnsworth House lại đặc biệt?
Vào thời điểm những năm 1930–1940, hầu hết các ngôi nhà ở Mỹ đều được xây dựng theo phong cách truyền thống: khung gỗ, tường gạch hoặc ván gỗ, mái dốc lợp ngói và các chi tiết trang trí mô phỏng các thời kỳ lịch sử như Victorian hay Tudor. Trong khi đó, The Farnsworth House không hề gợi nhắc bất kỳ giai đoạn lịch sử nào, cũng không cố tạo cảm giác kín đáo hay riêng tư. Thay vào đó, Mies sử dụng hệ khung thép trắng kết hợp kính toàn phần, khiến ranh giới giữa trong và ngoài như biến mất hoàn toàn.
Không gian bên trong cũng phá bỏ mọi quy ước truyền thống: không có vách ngăn cố định giữa các khu vực. Các “phòng” chỉ được phân định bằng nội thất hoặc hệ tủ gỗ – ngoại trừ hai phòng tắm và kho kỹ thuật được thiết kế khép kín. Giường ngủ, khu tiếp khách, phòng ăn, thậm chí cả bếp đều nằm trong một không gian mở, gợi nên cảm giác tự do, nhẹ nhõm và phi cấu trúc.
Mies đã tạo ra một không gian sống vượt thời đại – nơi không có biên giới, không có định nghĩa rõ ràng giữa các khu vực, chỉ còn lại ánh sáng, vật liệu và con người
Câu chuyện phía sau: Edith và Mies
Edith Farnsworth là một bác sĩ nội khoa thành công tại Chicago, xuất thân trong một gia đình giàu có. Bà học đàn violin, sáng tác thơ và có tình yêu lớn với nghệ thuật. Sau một buổi tiệc tối, một người bạn chung đã giới thiệu Edith với Mies van der Rohe. Tại đây, bà chia sẻ ý định xây dựng một căn nhà nhỏ bên bờ sông Fox – khu đất rộng 9 mẫu Anh, nằm trong vùng có nguy cơ lũ lụt.
Mies ngay lập tức hình dung ra một công trình trong suốt, kết nối hoàn toàn với thiên nhiên xung quanh. Hai người bắt đầu cùng đi khảo sát, bàn bạc thiết kế vào những cuối tuần. Tuy nhiên, mối quan hệ thân thiết giữa họ dần trở nên căng thẳng do thiếu thỏa thuận hợp đồng rõ ràng, chi phí xây dựng vượt dự toán, hiểu lầm trong quá trình thi công và có dấu hiệu rạn nứt cả trong đời tư.
Kết quả, cả hai kiện tụng lẫn nhau: Edith tố Mies không minh bạch tài chính, vượt chi phí và không để bà tham gia quyết định thiết kế; còn Mies tố bà không thanh toán đúng thỏa thuận. Cuối cùng, Mies thắng kiện nhưng chỉ được bồi thường vài nghìn USD. Danh tiếng của ông bị ảnh hưởng nặng nề, và theo nhiều nguồn tin, ông chưa từng quay lại thăm ngôi nhà sau khi hoàn thành.
Mối quan hệ giữa Mies và Edith là minh chứng cho sự phức tạp giữa nghệ thuật, danh tiếng và cái tôi cá nhân trong một công trình mang tính biểu tượng
>>> Xem thêm: Những công trình kiến trúc đỉnh cao được đánh giá là “kỳ quan thế giới”
Chi tiết thi công: Khi kiến trúc là một nghệ thuật chính xác
Ngôi nhà được dựng trên khung thép sơn trắng gồm 8 cột W8x48, hàn trực tiếp vào hệ sàn – mái bằng thép chữ C xoay mặt phẳng ra ngoài để lộ bề mặt mịn. Sàn và hiên lát đá travertine nhập khẩu. Điểm đáng chú ý là toàn bộ mối nối thép đều được giấu hoàn toàn – Mies từ chối sử dụng bu lông, thay bằng hàn fillet và rivet ẩn, tốn kém và công phu hơn nhưng mang lại vẻ tinh khiết tuyệt đối.
Toàn bộ hệ thống cấp thoát nước, điện, gas được nén gọn trong một trụ tròn đen dưới sàn – thiết kế vừa kín đáo, vừa đảm bảo kỹ thuật. Sàn nhà được lắp hệ thống ống đồng dẫn nước nóng ngầm – mang đến sự ấm áp vào mùa đông một cách tinh tế, không tiếng ồn và tiết kiệm năng lượng.
Một chi tiết độc đáo khác là chiều cao tủ gỗ nội thất: Mies cố tình không để chúng chạm sàn, nhằm tránh ánh nắng mặt trời làm phai màu phần gỗ thấp – đồng thời tận dụng làm kho để Edith cất vali hoặc củi đốt.
The Farnsworth House thể hiện sự ám ảnh hoàn mỹ của Mies với từng chi tiết – không một bu lông thừa, không một đường nét phá vỡ tính trọn vẹn hình học
Vì sao ngôi nhà được nâng khỏi mặt đất?
Do nằm gần sông Fox, khu đất Farnsworth có nguy cơ ngập lụt cao. Khi không tìm được dữ liệu địa chất chính thức, Mies buộc phải hỏi nông dân địa phương về mức nước lũ cao nhất từng thấy, từ đó quyết định nâng sàn nhà lên 5 feet 3 inches (~1,6m).
Tuy nhiên, nhiều trận lũ lớn sau đó (đặc biệt năm 1996 và 2008) vẫn khiến nước tràn vào nhà. Các phần bị hư hỏng phải sửa chữa nhiều lần, cho thấy ngay cả những công trình hiện đại cũng không miễn nhiễm với thiên nhiên.
Mies đưa công trình lên cao để “né lũ”, nhưng cũng là một lựa chọn biểu tượng: tách biệt với mặt đất, như một khối hình học nổi giữa rừng cây và ánh sáng
So sánh The Farnsworth House với các công trình cùng thời
Nếu so sánh The Farnsworth House với các công trình đương đại, nổi bật nhất là Glass House của Philip Johnson (1949–1950) – một công trình lấy cảm hứng trực tiếp từ Farnsworth dù được hoàn thành trước một năm. Johnson đã nhìn thấy mô hình Farnsworth tại triển lãm và mô phỏng gần như toàn bộ triết lý hình thức: nhà kính, kết cấu thép, không gian mở.
Tuy nhiên, khác biệt then chốt là The Farnsworth House đòi hỏi giải pháp kỹ thuật phức tạp hơn, vì đây là công trình để ở – không chỉ là kiến trúc trình diễn như Pavilion Barcelona của chính Mies. Nhà Farnsworth phải giải quyết các vấn đề về nhiệt độ, chống ngập, lưu trữ, chiếu sáng, vệ sinh, và quan trọng hơn cả: một khách hàng thực sự – với nhu cầu, cảm xúc và ngân sách có giới hạn.
The Farnsworth House vượt lên khỏi tính trưng bày để trở thành hiện thân sống động của kiến trúc hiện đại – vừa lý tưởng, vừa đầy thử thách thực tiễn
>>> Xem thêm: 10 công trình kiến trúc nổi bật của GS. KTS Marco Casamonti
The Farnsworth House ngày nay
Edith Farnsworth giữ ngôi nhà đến năm 1971 trước khi bán cho Peter Palumbo – một nhà sưu tập nghệ thuật người Anh. Gia đình Palumbo đã hai lần tu sửa lại công trình trước khi chuyển giao cho Quỹ Bảo tồn Di sản Quốc gia Mỹ năm 2003. Từ đó đến nay, The Farnsworth House trở thành di tích quốc gia và mở cửa như một bảo tàng kiến trúc hiện đại, đón hàng nghìn lượt du khách mỗi năm.
Nếu bạn đam mê kiến trúc hiện đại, The Farnsworth House là điểm đến không thể bỏ qua – nơi bạn sẽ cảm nhận kiến trúc không bằng thị giác, mà bằng toàn bộ giác quan.
Tổng hợp
*Để lại thông tin trong box dưới đây, Happynest sẽ giúp bạn kết nối đơn vị thiết kế - thi công phù hợp và nhanh chóng nhất.
