1.390 lượt xemTrải qua hàng nghìn năm lịch sử, lều Yurt Mông Cổ (phiên bản cải tiến của lều Ger) không chỉ là ngôi nhà của những người du mục mà còn là biểu tượng trường tồn của sự kiên cường, linh hoạt và khả năng thích nghi với thiên nhiên khắc nghiệt.
Với thiết kế thông minh và sự tiện dụng vượt trội, Yurt đã đồng hành cùng người Mông Cổ từ những ngày chinh chiến cho đến đời sống thường nhật, phản ánh sâu sắc bản sắc văn hóa và tinh thần bền bỉ của dân tộc này.
Lều Yurt Mông Cổ là biểu tượng bền bỉ của văn hóa và tinh thần người du mục trong suốt chiều dài lịch sử.
1. Lịch sử hình thành của lều Yurt Mông Cổ
Lều Yurt, hay còn gọi là Yurt trong tiếng Anh, là nơi cư trú truyền thống của người du mục Mông Cổ. Theo nghiên cứu khảo cổ, nguồn gốc của kiểu lều này xuất phát từ vùng Trung Á, chịu ảnh hưởng từ nền văn hóa Thổ Nhĩ Kỳ cổ đại. Tuy nhiên, tại Mông Cổ, Yurt đã phát triển thành một hình thức kiến trúc độc đáo, phản ánh phong cách sống đặc trưng và tư duy của người dân bản địa.
Ban đầu, người Mông Cổ từng xây dựng những công trình cố định bằng gạch, như các ngôi mộ hình tứ giác từ thế kỷ 4-5 TCN. Tuy nhiên, do nhu cầu di chuyển liên tục để chăn thả gia súc trên thảo nguyên mênh mông, họ đã dần chuyển sang loại hình nhà ở di động – Yurt.
Dưới thời Genghis Khan, những chiếc Yurt được dùng làm trung tâm chỉ huy, có thể gắn trên xe kéo di động để theo kịp đoàn quân. Khi đứng yên, Yurt được bảo vệ bởi đội kỵ binh thiện chiến, thể hiện vai trò không thể thay thế trong các chiến dịch quân sự và đời sống dân sự.
Những ghi chép của Marco Polo thế kỷ 14 đã mô tả Yurt như những ngôi nhà tròn, gọn gàng, đầy ánh sáng tự nhiên và đặc biệt luôn quay cửa về hướng Nam để đón may mắn.
Lều Yurt Mông Cổ ra đời từ nhu cầu thích nghi với lối sống du mục và trở thành biểu tượng gắn liền với lịch sử chinh chiến lẫn đời sống văn hóa.
>>> Xem thêm: Glamping là gì? TOP địa điểm Glamping siêu hot tại Việt Nam
2. Đặc điểm kiến trúc của lều Yurt Mông Cổ
Đáp ứng nhu cầu di chuyển liên tục để tìm kiếm đồng cỏ tốt cho gia súc, lều Yurt Mông Cổ sở hữu kết cấu vô cùng linh hoạt và tiện lợi. Kiến trúc Yurt gồm hai phần chính: hệ thống khung gỗ chịu lực và lớp phủ bạt ba lớp bảo vệ.
Khung gỗ bao gồm các bộ phận chính như khana (lưới khung xung quanh), uni (xà chống mái), toono (vòng tròn thoát khí ở đỉnh mái) và các trụ đỡ trung tâm. Phần vải phủ được thiết kế tinh tế với lớp cotton lót nhẹ, lớp nỉ dày bằng da cừu hoặc dê để giữ ấm, và lớp vải trắng dày bên ngoài chống thấm nước.
Bên trong lều, không gian được trang trí rực rỡ với những gam màu đỏ, vàng, xanh biển, xanh lá tượng trưng cho các yếu tố tự nhiên và sức mạnh tứ linh. Ảnh hưởng của Phật giáo cũng thể hiện rõ trong các biểu tượng và tranh vẽ trang trí, góp phần tạo nên không gian thiêng liêng và gắn kết tâm linh.
Thiết kế Yurt Mông Cổ vừa linh hoạt cho di chuyển, vừa đảm bảo sự ấm áp và không gian sống đầy màu sắc biểu tượng.
Bên trong lều, không gian được trang trí với những gam màu sặc sỡ
>>> Xem thêm: 10 địa điểm Glamping siêu đẹp gần Hà Nội để bạn “đổi gió”
3. Hệ thống thoát khí và ánh sáng trong Yurt
Dù có vẻ ngoài đơn giản, lều Yurt lại sở hữu những giải pháp kỹ thuật tinh tế để thích nghi với điều kiện khắc nghiệt của thảo nguyên. Hình dáng tròn và hệ thống toono ở đỉnh giúp phân tán lực gió đều, tránh hiện tượng lật mái trong bão mạnh. Các lớp nỉ dày được buộc chặt làm giảm tối đa tác động của gió lạnh và giữ ấm vào mùa đông.
Bên trong Yurt, lò sưởi đặt ở trung tâm không chỉ là nguồn nhiệt chính mà còn tạo nên hệ thống tuần hoàn không khí tự nhiên: khí lạnh được dẫn ra ngoài qua toono, trong khi khí ấm duy trì đều khắp không gian.
Dù Yurt chỉ có một cửa ra vào và một lỗ thoát khí, nhờ thiết kế vòng tròn mở rộng ánh sáng, không gian bên trong vẫn đủ sáng cho sinh hoạt hàng ngày. Ngày nay, nhiều gia đình Mông Cổ hiện đại còn kết hợp sử dụng tấm pin mặt trời để cấp điện, làm phong phú thêm tiện ích sinh hoạt.
Lều Yurt sử dụng thiết kế thông minh để duy trì sự ổn định nhiệt độ và ánh sáng, phù hợp với môi trường khắc nghiệt.
4. Văn hóa sinh hoạt của người du mục gắn với lều Yurt
Đối với người Mông Cổ, Yurt không chỉ là nơi trú ẩn mà còn là trung tâm tinh thần và biểu tượng vũ trụ. Mái vòm tượng trưng cho bầu trời, toono là mặt trời, còn lò sưởi trung tâm biểu trưng cho sự sống và ngũ hành tạo hóa.
Nội thất bên trong Yurt được phân chia chặt chẽ: khu thờ cúng luôn ở vị trí tôn kính nhất, khu vực nam giới và nữ giới được quy định rõ ràng. Điều này phản ánh nền văn hóa gia đình gắn bó, với ba thế hệ cùng chung sống dưới một mái lều, chia sẻ công việc và gắn bó về mặt tinh thần.
Vào mùa đông, nhiều gia đình tụ tập thành những nhóm Yurt, tạo nên những cộng đồng nhỏ giữa thảo nguyên. Các nghi lễ, phong tục như tặng Yurt cho cặp vợ chồng mới cưới cũng thể hiện vai trò thiết yếu của lều trong đời sống tinh thần của người dân.
Mỗi căn Yurt là biểu tượng của cộng đồng gắn bó, của mối liên kết chặt chẽ giữa con người và thiên nhiên rộng lớn.
5. Ứng dụng của lều Yurt Mông Cổ trong cuộc sống hiện đại
Ngày nay, lều Yurt không chỉ còn là ngôi nhà du mục truyền thống mà còn được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực hiện đại. Trong ngành du lịch, Yurt được sử dụng để tạo ra trải nghiệm "glamping" – cắm trại sang trọng, gần gũi thiên nhiên nhưng vẫn tiện nghi. Các khu nghỉ dưỡng sinh thái, khu cắm trại cao cấp đang ưa chuộng mô hình Yurt để thu hút khách du lịch tìm kiếm trải nghiệm độc đáo.
Ngoài ra, lều Yurt còn được sử dụng trong các sự kiện ngoài trời, hội chợ, triển lãm, thậm chí trở thành không gian làm việc sáng tạo cho các doanh nghiệp khởi nghiệp. Với khả năng lắp đặt nhanh, chi phí hợp lý và tính thẩm mỹ cao, Yurt đang dần trở thành biểu tượng cho lối sống xanh, giản dị nhưng vẫn đậm chất nghệ thuật.
Ở một số khu vực, người dân còn tận dụng lều Yurt như phòng khách, phòng làm việc hoặc khu nghỉ dưỡng cá nhân, tạo ra những không gian gần gũi, linh hoạt và tiết kiệm chi phí.
Lều Yurt hiện đại hóa để đáp ứng xu hướng du lịch sinh thái và nhu cầu sáng tạo trong đời sống đô thị.
>>> Xem thêm: Review 5 địa điểm glamping cực “chất” tại Sài Gòn và lân cận
Lều Yurt Mông Cổ không chỉ đơn thuần là một kiến trúc di động phù hợp với lối sống du mục, mà còn là biểu tượng văn hóa bền bỉ suốt hàng thiên niên kỷ. Qua những thay đổi của thời gian, Yurt vẫn giữ được nét đẹp nguyên sơ, phản ánh triết lý sống hòa hợp với thiên nhiên, sự kiên cường và khéo léo của con người trước môi trường khắc nghiệt.
Ngày nay, dù trong cuộc sống hiện đại hay các mô hình du lịch trải nghiệm, giá trị văn hóa và ứng dụng thực tiễn của lều Yurt vẫn tiếp tục được tôn vinh và phát huy mạnh mẽ.
Tổng hợp
*Để lại thông tin trong box dưới đây, Happynest sẽ giúp bạn kết nối đơn vị thiết kế - thi công phù hợp và nhanh chóng nhất.
