Thực phẩm khô ở chợ Việt: Nguy cơ ký sinh trùng tiềm ẩn báo động đỏ đối với sức khỏe

Thực phẩm khô như cá khô, tôm khô hay măng khô đã trở thành món ăn quen thuộc, gắn liền với mâm cơm của nhiều gia đình Việt. Tuy nhiên, ít ai ngờ rằng những sản phẩm này, đặc biệt khi mua ở chợ truyền thống với giá không hề rẻ, lại tiềm ẩn nguy cơ ký sinh trùng khó lường. Nội dung bài viết ngày hôm nay sẽ giúp bạn nhận diện mối hiểm họa và trang bị kiến thức để bảo vệ sức khỏe cả gia đình.

Thực phẩm khô quen thuộc tại các chợ Việt, tiềm ẩn nguy cơ nếu không được kiểm soát vệ sinh từ nguồn cung đến cách bảo quản trong gia đình

Thực phẩm khô: Món ngon tiềm ẩn mầm bệnh

Quá trình phơi sấy không đủ nhiệt độ, không đảm bảo vệ sinh trong khâu chế biến, hoặc điều kiện bảo quản kém là những nguyên nhân chính gây ra ký sinh trùng ở thực phẩm khô. Chúng có thể tồn tại dưới dạng trứng, ấu trùng hoặc dạng nang, chờ đợi cơ hội để xâm nhập cơ thể người. Khi đi vào đường tiêu hóa, các loại giun sán như sán lá gan, sán dây, giun đũa, giun kim,.. có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Ký sinh trùng có thể phát triển mạnh mẽ trong thực phẩm khô do nhiều yếu tố

Những tác hại này không chỉ dừng lại ở rối loạn tiêu hóa như đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn. Về lâu dài, ký sinh trùng còn có thể dẫn đến thiếu máu, suy dinh dưỡng, giảm hấp thu dưỡng chất, thậm chí là tổn thương nội tạng như gan, mật, não. Đặc biệt, trẻ em và người có sức đề kháng yếu là những đối tượng dễ bị ảnh hưởng nặng nề nhất.

Nhiều loại thực phẩm khô kém chất lượng được bày bán ở chợ, tiềm ẩn những mối nguy hại khó nhìn thấy bằng mắt thường

>>> Tham khảo Các loại thực phẩm có thể lưu trữ lâu dài mà không cần tủ lạnh trong mùa bão lũ

Điểm mặt những thực phẩm chứa ký sinh trùng phổ biến ở chợ Việt

Tại các khu chợ truyền thống, nơi hàng hóa được bày bán công khai và điều kiện vệ sinh đôi khi chưa được kiểm soát chặt chẽ, một số loại thực phẩm khô trở thành môi trường lý tưởng cho ký sinh trùng phát triển. Điều đáng nói là nhiều sản phẩm này lại có giá không hề rẻ, khiến người tiêu dùng chịu thiệt kép.

Cá và mực khô

Cá khô và mực khô là hai món đặc sản quen thuộc trên mâm cơm hay những buổi nhâm nhi của người Việt. Tuy nhiên, chúng tiềm ẩn nguy cơ nhiễm các loại giun sán, đặc biệt là sán lá gan và ấu trùng sán dây. 

Theo các chuyên gia y tế, nếu cá, mực nguyên liệu ban đầu đã nhiễm mầm bệnh từ môi trường nước bị ô nhiễm, rồi trải qua quá trình phơi sấy không đủ nhiệt độ để tiêu diệt hết ký sinh trùng, ấu trùng sẽ sống sót. Khi đó, người ăn có nguy cơ cao bị nhiễm các bệnh về gan, mật hoặc đường ruột. Việc ruồi nhặng, bụi bẩn bám vào trong quá trình phơi phóng cũng làm tăng khả năng lây nhiễm.

Cá khô và mực khô phơi phóng không đảm bảo vệ sinh có thể là nơi lý tưởng cho giun sán và ấu trùng

Tôm, tép khô

Vốn là sinh vật sống dưới nước, tôm và tép dễ dàng mang theo ấu trùng giun sán từ môi trường sống. Mặc dù đã qua phơi khô để loại bỏ nước, nếu quá trình này không đạt nhiệt độ hoặc thời gian đủ để tiêu diệt mầm bệnh, ấu trùng vẫn có thể sống sót. Khi sử dụng những sản phẩm này mà không nấu chín kỹ, nguy cơ nhiễm ký sinh trùng đường ruột cho người ăn là rất cao, ảnh hưởng trực tiếp đến hệ tiêu hóa.

Tôm khô, tép khô đóng gói không kỹ lưỡng dễ bị nhiễm ký sinh trùng từ môi trường bên ngoài

Măng khô

Từ khâu thu hoạch, vận chuyển cho đến sơ chế và phơi sấy thủ công, măng khô rất dễ nhiễm các loại ấu trùng giun sán từ đất, nước hoặc môi trường tự nhiên. Bên cạnh đó, việc bảo quản măng khô không đúng cách, để ở nơi ẩm ướt, không thông thoáng, sẽ khiến nấm mốc phát triển mạnh mẽ. Những loại nấm mốc này có thể sản sinh ra độc tố aflatoxin, một chất cực kỳ nguy hiểm, có khả năng gây ung thư gan về lâu dài.

Măng khô nếu không được làm sạch và phơi sấy đúng cách dễ dàng nhiễm ký sinh trùng từ môi trường tự nhiên

Hoa quả sấy khô 

Các loại hoa quả sấy khô như mứt, chuối khô, xoài khô được yêu thích vì sự tiện lợi và mùi vị thơm ngon. Tuy nhiên, nếu quá trình sấy không đạt chuẩn (nhiệt độ không đủ diệt khuẩn), hoặc khâu chế biến, đóng gói, bảo quản không đảm bảo vệ sinh, chúng có thể trở thành nơi ẩn náu của ký sinh trùng đường ruột hoặc nấm mốc độc hại. 

Thêm vào đó, việc bày bán không che đậy tại các chợ, sẽ khiến hoa quả sấy dễ dàng bị nhiễm ký sinh trùng đường ruột từ côn trùng hoặc bụi bẩn, cũng như phát triển nấm mốc độc hại nếu gặp điều kiện ẩm ướt.

Hoa quả sấy khô bày bán không che chắn là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn và ký sinh trùng

Nấm khô 

Quy trình thu hái và phơi sấy thủ công các loại nấm thường tiềm ẩn nguy cơ lớn. Nấm có thể nhiễm ấu trùng sán hoặc nấm mốc độc hại từ môi trường đất, nước, hoặc do phơi phóng không đảm bảo vệ sinh. Đặc biệt, nếu bảo quản không kỹ, độ ẩm cao sẽ khiến nấm mốc phát triển nhanh chóng, sản sinh ra các độc tố nguy hiểm cho sức khỏe.

Nấm khô nếu không được bảo quản đúng cách dễ dàng bị ẩm mốc, tiềm ẩn nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng

Hạt khô

Các loại hạt khô và ngũ cốc như đậu, đỗ, lạc (đậu phộng), vừng (mè) là nguồn dinh dưỡng dồi dào. Tuy nhiên, chúng cũng dễ bị nhiễm ký sinh trùng và nấm mốc nếu không được phơi khô triệt để và bảo quản đúng cách. 

Sâu mọt, nấm mốc có thể phát triển trong kho chứa, gây biến chất sản phẩm và sản sinh độc tố aflatoxin. Người tiêu dùng cần đặc biệt chú ý đến mùi lạ, màu sắc bất thường của các loại hạt này.

Hạt khô và ngũ cốc dễ bị nhiễm nấm mốc, sâu mọt nếu bảo quản không đúng cách

Gia vị khô 

Gia vị khô đóng vai trò quan trọng trong việc tạo hương vị cho món ăn. Mặc dù ít phổ biến hơn các loại thực phẩm khác, nhưng chúng vẫn có nguy cơ nhiễm bẩn. Trong quá trình phơi sấy, những loại gia vị này có thể dính bụi bẩn, vi khuẩn, hoặc thậm chí là trứng côn trùng nếu không được che chắn kỹ lưỡng. 

Gia vị khô không được bảo quản kín có thể dính bụi bẩn và các mầm bệnh từ môi trường

Gạo khô, bún khô

Gạo khô và bún khô là lương thực thiết yếu trong bếp mỗi nhà. Chúng ít bị nhiễm ký sinh trùng trực tiếp như thịt cá, nhưng lại rất dễ bị mối mọt, nấm mốc tấn công nếu bảo quản không đúng cách. Mọt gạo, mốc xanh, mốc đen không chỉ làm giảm chất lượng dinh dưỡng mà còn tạo ra độc tố gây hại cho sức khỏe. 

Gạo và bún khô dễ bị mối mọt, nấm mốc nếu không được bảo quản trong điều kiện lý tưởng

Thịt bò, heo khô

Thịt bò khô, thịt heo khô là món ăn vặt được nhiều người yêu thích, nhưng cũng là một trong những loại thực phẩm tiềm ẩn nguy cơ cao nhất. Nếu nguyên liệu thịt ban đầu đã nhiễm ký sinh trùng (ví dụ như sán lá, giun xoắn) mà quá trình chế biến, sấy khô không đủ nhiệt độ để tiêu diệt hoàn toàn, thì ký sinh trùng vẫn có thể sống sót. Ngoài ra, việc sử dụng phụ gia không rõ nguồn gốc hoặc bảo quản kém vệ sinh cũng làm tăng rủi ro về sức khỏe.

Thịt khô cần được chế biến từ nguyên liệu sạch và sấy khô đúng cách để tránh nguy cơ ký sinh trùng

>>> Tham khảo Chuyên gia cảnh báo: 3 thực phẩm giá rẻ cần tránh tích trữ lâu trong tủ lạnh

Dấu hiệu nhận biết thực phẩm khô không an toàn

Để bảo vệ sức khỏe gia đình, việc nhận biết thực phẩm khô kém chất lượng hoặc có nguy cơ nhiễm ký sinh trùng là vô cùng quan trọng. Đừng vội vàng mua những sản phẩm có giá hời mà hãy dành chút thời gian quan sát kỹ lưỡng. Có những dấu hiệu rõ ràng bằng mắt thường hoặc qua cảm giác khi chạm vào mà bạn cần đặc biệt lưu ý để tránh mua phải mầm bệnh về nhà.

Quan sát bằng mắt thường

• Màu sắc bất thường: Thực phẩm khô an toàn thường có màu sắc tự nhiên đặc trưng. Nếu bạn thấy sản phẩm có màu quá sặc sỡ, úa vàng một cách bất thường, hoặc xuất hiện các đốm mốc xanh, đen, trắng li ti, đó là dấu hiệu cảnh báo. Ví dụ, măng khô có màu vàng nâu tự nhiên, nhưng nếu ngả sang màu vàng chanh hoặc trắng bất thường thì có thể đã bị tẩy trắng.
• Dấu hiệu của côn trùng: Hãy kiểm tra kỹ xem có ruồi, nhặng, kiến, gián, mọt hay bất kỳ loại côn trùng nào bám đậu không. Thậm chí, việc phát hiện trứng côn trùng hoặc phân của chúng trên bề mặt sản phẩm cũng là một dấu hiệu cực kỳ nguy hiểm.
• Mùi lạ, mùi ôi thiu: Thực phẩm khô chất lượng tốt sẽ có mùi thơm đặc trưng của loại đó. Nếu ngửi thấy mùi hôi, ẩm mốc, chua, hoặc mùi lạ không tự nhiên, đây là dấu hiệu sản phẩm đã bị hỏng hoặc nhiễm khuẩn.
• Bề mặt không đạt chuẩn: Sản phẩm khô đúng nghĩa phải khô ráo, không ẩm ướt hay dính nhớt. Nếu chạm vào thấy dính tay, hoặc có lớp màng lạ, đó là dấu hiệu của việc bảo quản kém hoặc đã bị biến chất do ẩm mốc.

Cẩn trọng với những miếng cá khô, mực khô có màu lạ, ẩm mốc hoặc dấu vết côn trùng

Trạng thái của thực phẩm

• Độ bở, nát bất thường: Thực phẩm khô thường có độ dai, giòn hoặc cứng nhất định tùy loại. Nếu bạn thấy sản phẩm bị bở vụn, nát, không giữ được hình dạng ban đầu khi chạm vào, đây có thể là dấu hiệu của việc bị ngấm nước hoặc đã bị hỏng.
• Độ đàn hồi kém: Một số loại thịt khô như khô bò, khô gà chất lượng tốt sẽ có độ dai và đàn hồi nhất định. Ngược lại, nếu chúng quá cứng, giòn rụm hoặc quá mềm nhũn, đó có thể là dấu hiệu của quy trình sấy không đạt chuẩn hoặc đã bị tẩm ướp hóa chất làm biến đổi cấu trúc.

Sản phẩm khô kém chất lượng thường bở, nát, thiếu độ dai đặc trưng

Việc lựa chọn và chế biến thực phẩm khô đòi hỏi sự cẩn trọng để tránh những rủi ro về sức khỏe. Hãy luôn ưu tiên sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, thực hiện sơ chế và nấu chín kỹ lưỡng. Nâng cao ý thức về an toàn thực phẩm chính là cách tốt nhất để bảo vệ bản thân và gia đình. Hãy là người tiêu dùng thông thái để mỗi bữa ăn không chỉ ngon miệng mà còn an toàn tuyệt đối.

>>> Tham khảo Tủ đồ khô - giải pháp hiệu quả để lưu trữ thực phẩm khô trong phòng bếp

Nguồn: Tổng hợp

Nếu bạn đang có nhu cầu thiết kế nội thất hoặc cần giải đáp các thắc mắc liên quan đến lĩnh vực này, hãy để lại lời nhắn trong box. Đội ngũ chuyên gia, kiến trúc sư uy tín của Happynest sẽ liên hệ và hỗ trợ nhanh chóng.