Tre: Loại vật liệu xanh hợp túi tiền người tiêu dùng hiện đại

Trong xu hướng sống xanh, người dùng và KTS quan tâm nhiều hơn tới những vật liệu tự nhiên, vật liệu truyền thống và địa phương vì tính thân thiện với môi trường. Trong đó, tre là vật liệu đang nhận được nhiều sự quan tâm cũng như đầu tư khai thác hiệu quả từ nhà sản xuất và chuyên gia trong ngành nhằm đem tới chất lượng sống tốt hơn cho gia chủ.

Từ ngàn đời xưa, tre đã khẳng định sự gắn bó khăng khít với cuộc sống người Việt khi có mặt trong hầu hết những vật dụng gia đình và trong các công trình xây dựng. Bẵng đi một thời gian nhường chỗ cho xi măng cốp thép, cho gạch nung hay những vật liệu xây dựng mới thì vài năm trở lại đây, tre đã có màn trở lại ngoạn mục với những công trình ấn tượng, hiện đại.

Tre trong xu thế hiện đại có cách thể hiện mới mẻ, độc đáo hơn

Vì đâu tre lại được ưa chuộng trở lại trong thời gian gần đây?

Xu hướng Sống xanh ngày càng được hưởng ứng

Một trong những mục tiêu của Sống xanh là hướng tới những công trình chất lượng, thân thiện với môi trường nhờ nguồn vật liệu tự nhiên và vật liệu địa phương sẵn có, trong đó có tre. Với đặc điểm thân rỗng, tre được xem là vật liệu cách nhiệt tốt, tạo cảm giác thoáng mát cho không gian bên trong công trình. Không giống với xi măng hay các vật liệu cần nung, đốt, luyện… lượng khí cacbon mà công trình tre phát thải ra không đáng kể, không gây áp lực và thiệt hại tới môi trường tự nhiên. Với công nghệ xây dựng tiên tiến và sự sáng tạo trong thiết kế của KTS, tre được uốn, được tạo hình linh hoạt tạo ấn tượng hơn rất nhiều so với vách nhà kết tre giản dị như thời “ông bà ta”.

Tre là vật liệu thiên nhiên nên các công trình chọn tre làm vật liệu chính sẽ giảm phát thải khí nhà kính hiệu quả, giảm áp lực ô nhiễm lên môi trường tự nhiên

Những công trình hiện đại được dựng từ tre có tính thẩm mỹ cao, giá trị bền vững và thân thiện với môi trường

Sức dẻo và độ cứng cáp vượt trội

Theo nghiên cứu, tre có tính chất cơ học tốt hơn gỗ từ 2-3 lần. Đó là nhờ cấu trúc hình ống và rỗng, sợi tre nối liền từ thân tới ngọn thành một thể thống nhất nên tre có độ cứng cáp vượt trội nhưng cũng dễ dàng uốn dáng theo kết cấu công trình. Tre đóng góp không nhỏ trong việc nâng cao giá trị bền vững và tuổi thọ cho công trình. Điều đó đã được thực tế chứng minh, với những công trình sử dụng tre chưa qua xử lí, nếu để tiếp xúc trực tiếp với mưa năng tự nhiên thì tuổi thọ sẽ từ 3-4 tháng; nếu được che chắn cẩn thận thì có thể lên tới 50 năm, một con số vô cùng ấn tượng. Đó cũng là lí do các KTS đặt cho tre một danh xưng khác, gần gũi và thân thương hơn: "Thép xanh”.

Tùy vào địa hình sinh trưởng và đặc tính của từng loại mà chất lượng tre mỗi nơi mỗi khác. Theo những nhà thu mua hay KTS có kinh nghiệm, tre mọc ở những điểm khắc nghiệt hay địa hình khó khăn thường sẽ chịu tác động tốt hơn do được mài giũa so với tre sinh trưởng ở vùng bằng phẳng hay có điều kiện phát triển tốt. Ở một mặt nào đó, tre cũng giống như con người vậy.

Hiếm có loại cây nào vừa cứng cáp nhưng cũng rất dễ uốn dẻo được như họ nhà tre

Giá thành hợp túi tiền

Tre và gỗ là hai loại vật liệu đem lại sự thoáng đãng, mát mẻ và thiên nhiên cho không gian sống. Tuy nhiên muốn có chất gỗ tốt, gỗ thiên nhiên chúng ta phải mất hàng chục năm chờ đợi, chăm sóc và thu hoạch. Đó là lý do nguồn gỗ chất lượng khan hiếm và giá thành của gỗ trên thị trường vật liệu chưa bao giờ rẻ. Trong khi đó tốc độ trưởng thành của tre nhanh hơn, trung bình chỉ mất 3- 5 năm là kích thước và chiều cao của cây đã đạt tiêu chuẩn có thể thu hoạch, thời gian phát triển sau đó chỉ để củng cố sự cứng cáp và dẻo dai cho cây. Rõ ràng thời gian tái sản xuất vượt trội hơn gỗ không chỉ giúp người trồng tre nhanh hồi vốn mà giá thành trên thị trường của tre cũng hợp túi tiền của đông đảo người dùng hơn.

Quá trình trưởng thành của tre nhanh hơn gỗ rất nhiều lần

Cần lưu ý gì khi quyết định chọn tre làm vật liệu chính?

Tre hay gỗ trước khi được ứng dụng vào thi công đều phải trải qua bước xử lí để làm mất các chất tinh bột, đường… có sẵn trong thân tre, tránh mối mọt tấn công trong quá trình sử dụng. Có 2 phương án được sử dụng phổ biến hiện nay là làm thủ công bằng cách ngâm bùn truyền thống và ngâm tẩm hóa chất.

Với những công trình quy mô nhỏ hay tỉ lệ tre cần dùng không lớn, gia chủ nên chọn tre được xử lí theo phương pháp ngâm bùn truyền thống. Không có con số thực để nói về chất lượng của phương pháp này nhưng kinh nghiệm truyền đời qua bao thế hệ, sự bền vững của bao căn nhà tre cũng là minh chứng rõ nhất về chất lượng tre sau khi được xử lí.

Khung xà chắc chắn dù đã trải qua trăm năm trong căn nhà tre của ông Lương Hoài Nam ở Quảng Nam

Với phương pháp ngâm hóa chất, gia chủ nên tham khảo ý kiến từ KTS để lựa chọn được nhà cung ứng uy tín, chất lượng sản phẩm an toàn.

Tre biến hóa qua từng công trình ý nghĩa và cực ấn tượng

Tre sinh trưởng tốt ở khí hậu nhiệt đới nên ta có thể tìm thấy tre ở khá nhiều quốc gia, đặc biệt là các nước châu Á: Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ… Cũng vì lẽ đó nên tre phổ biến hơn và cũng được ứng dụng trong nhiều công trình trên Thế Giới chứ không riêng ở Việt Nam.

Green school (Bali, Indonesia)

Kết cấu hoàn toàn bằng tre bên trong ngôi trường xanh ở Bali

Khi được hỏi về lí do tạo nên công trình ấn tượng này, theo KTS John Hardy thì chúng ta ngày ngày hô hào con trẻ sống xanh, nói về những vật liệu xanh bền vững trong khi họ vẫn sống trong môi trường thông thường thì không thể đạt hiệu quả tốt. Trực tiếp đặt mình vào thiên nhiên để cảm nhận là cách ông chọn để gieo mầm xanh vào lòng thế hệ trẻ ở Bali.

Nhà tre của Benjamin Garcia Saxe (Costa Rica)

Vách tường mở và phần mái độc đáo của ngôi nhà

Đây là công trình do KTS Benjamin Garcia Saxe thiết kế để tặng mẹ của mình. Với những vách tường làm bằng ống tre ghép lại, căn nhà luôn thoáng đãng và đủ nguồn sáng cần thiết, vô cùng phù hợp để thư giãn, nghỉ ngơi hiệu quả.

Trung tâm hoạt động trẻ em Bamboo Manta Ray Dome (Thái Lan)

Thiết kế bên ngoài của Trung tâm

Hình dáng độc đáo của công trình này lấy cảm hứng từ hình ảnh những chú cá đuối của biển cả. Tre được các KTS bó chặt thành khung chắc chắn và uốn tạo hình để công trình có được đường nét mềm mại như hiện tại. Phần sàn và mái được xếp lớp và tạo khoảng thở phù hợp để không gian bên trong thoáng và mát mẻ dù nhiệt độ ngoài trời có tăng.

Không gian bên trong của ngôi nhà

Gentle House (Việt Nam)

Vẻ giản dị, mộc mạc nhưng cũng rất hiện đại của ngôi nhà

Mặc dù chỉ áp dụng cho phần mái và vách tầng hai nhưng tre vẫn phát huy sức mạnh của mình, đóng vai trò là giải pháp lấy sáng, lấy gió vô cùng hiệu quả cho không gian của The Gentle House. Kết hợp cùng gạch mộc và hình ảnh bụi chuối, ta cứ ngỡ như đang lạc về một miền xa xôi của vùng quê Bắc Bộ.

Tre không chỉ là nét đẹp văn hóa, đó còn là đại diện cho sự bền vững qua những công trình Việt và tinh thần Việt không ngừng vươn lên, không ngường phát triển trong cuộc sống. Được phú cho mảnh đất và điều kiện khí hậu phù hợp để phát triển tre, các KTS Việt đang nỗ lực sáng tạo để tận dụng hiệu quả các giá trị tốt đẹp mà tre đem lại cho cuộc sống con người trong cuộc sống hôm nay.

Bài viết: Thu Thủy