688 lượt xemTrong lý luận kiến trúc, đặc biệt là kiến trúc hậu hiện đại, di sản được nhìn nhận không chỉ là vật thể mà là một văn bản lịch sử chứa đựng các ký hiệu cần được giải mã. Chính vì lẽ đó mà việc trùng tu kiến trúc được ví như một hành trình mang tính triết lý sâu sắc, nơi người kiến trúc sư trực tiếp tham gia vào cuộc đối thoại cùng quá khứ, tìm kiếm sự cân bằng giữa việc tôn vinh giá trị nguyên bản và thổi hồn đương đại vào không gian sống.
Đặc biệt khi trùng tu các công trình kiến trúc di sản toàn cầu được giới thiệu trong bài viết hôm nay, đòi hỏi sự thấu hiểu toàn diện về nguyên lý xây dựng ban đầu, đồng thời nắm bắt được ngôn ngữ tinh thần đã ăn sâu vào lịch sử của công trình.
Mỗi công trình kiến trúc là một cuốn sách đá, nơi ký ức con người được sống mãi với thời gian
Antwerp Port House - Viên kim cương của thành phố cảng
Nhà cảng Antwerp là một trong những ví dụ điển hình nhất về sự hợp nhất ngoạn mục giữa linh hồn cũ và diện mạo mới. Dự án trùng tu khởi phát từ nhu cầu di dời và hợp nhất trụ sở chính phủ vào năm 2007 tại bến cảng Kattendijk, nơi từng lặng im với một sở cứu hỏa bỏ hoang, nay vươn lên một biểu tượng kiến trúc lộng lẫy.
KTS Zaha Hadid không phá bỏ quá khứ, mà tích hợp tòa nhà lịch sử này làm nền móng vững chắc cho một khối kiến trúc mới bằng kính và kim loại, như viên kim cương khổng lồ căng mình trên sóng, vừa rực sáng dưới ánh bình minh, vừa gợi lên dáng hình một con tàu đang neo đậu trên nóc nhà cũ, tạo nên một phép ẩn dụ trực quan mạnh mẽ về lịch sử hàng hải và thương mại của Antwerp.
Ban ngày mặt đứng phản chiếu gợn sóng và sắc trời ban đêm công trình tỏa sáng như ngọn hải đăng
Sự tương phản dữ dội này đã chuyển hóa một công trình mang tính lịch sử cục bộ thành một biểu tượng toàn cầu về sự đổi mới. Sự cải tạo mang tính cách mạng của công trình là minh chứng cho việc trùng tu có thể đảm bảo tuyệt đối mục tiêu bảo tồn đồng thời phát triển công năng hiện đại. Đây chính là sự ứng dụng thành công của triết lý mã hóa kép, nơi kiến trúc sư phục vụ nhu cầu hiện đại bằng cách sử dụng hình ảnh mang tính lịch sử.
Giữa lòng bến cảng Kattendijk, một trạm cứu hỏa cũ kỹ từng bị bỏ hoang đã lột xác để trở thành Antwerp Port House
Nếu hình thức kiến trúc là tuyên ngôn thị giác, thì công nghệ là hơi thở tạo nên sức sống của nhà cảng. Công trình đạt chuẩn BREEAM nhờ hệ thống bơm nước ngầm từ độ sâu 80m điều hòa nhiệt độ, sự kết hợp giữa “dầm lạnh” của khối cũ và “trần lạnh” của khối mới, cùng cơ chế tự động hóa tiết kiệm năng lượng và ánh sáng.
Nhà cảng Antwerp một tác phẩm kể chuyện bằng ngôn ngữ của kim loại và ánh sáng
>>> Khám phá Những công trình kiến trúc đỉnh cao được đánh giá là “kỳ quan thế giới”
Bảo tàng nghệ thuật Philadelphia (Philadelphia Museum of Art)
Dự án “Core Project” tại Bảo tàng Nghệ thuật Philadelphia do Frank Gehry dẫn dắt tập trung cải tạo nội thất. Theo ArchDaily, dự án này đã giữ nguyên hiện trạng ngoại thất năm 1928 của tòa nhà trong khi mở rộng và nâng cấp các không gian bên trong. Sự nỗ lực của đội ngũ thiết kế đã cho ra kết quả gần 90.000 ft² (~8361.27m2) không gian được cải tạo, bao gồm thêm phòng triển lãm, phòng hội thảo, studio giáo dục và công trình trung tâm mới, giúp bảo tàng tăng mạnh khả năng trưng bày và phục vụ công chúng.
Gehry đã chọn cách tôn trọng rõ ràng kiến trúc nguyên bản của tòa nhà di sản năm 1928.
Một trong những điểm nổi bật của dự án là mở lại lối vào phía Bắc của bảo tàng, được xây dựng năm 1928 nhưng đã bị đóng cách đây gần 50 năm để làm khu tiếp nhận hàng hóa. Gehry đã khôi phục hoàn toàn trục đối xứng Bắc - Nam này và giới thiệu lối vào phía Bắc mới được hồi sinh cùng hơn 2.000 m² (không gian mới. Bên trong sảnh là các công trình mới như quầy tiếp tân, tủ hành lý, cửa hàng lưu niệm, quán cà phê espresso và phòng học tương tác cho thiếu nhi, tất cả đều do Gehry thiết kế, tổng cộng 2.000 m² không gian được đưa vào sử dụng công cộng.
Một thành tựu khác là việc khôi phục hành lang có mái vòm Guastavino xuyên suốt chiều dài bảo tàng. Hành lang dài 640 foot vốn được thiết kế từ đầu là một tuyến đường đi bộ dưới lòng đất, nay được tu sửa và mở ra hoàn chỉnh sau khoảng nửa thế kỷ bị đóng cửa. Thiết kế mới còn bổ sung giếng trời và mái kính, cho ánh sáng tự nhiên tràn xuống hành lang dài, giúp không gian mới sáng sủa, loại bỏ hoàn toàn cảm giác tù túng như một đường hầm ngầm.
Dự án mang lại thêm gần 90.000 ft² không gian được tạo mới hoặc cải tạo
Nhà hát Hoàng gia Mumbai - Abha Narain Lambah Ấn Độ - Hồi sinh văn hóa từ phế tích
Nhà hát Hoàng gia Mumbai là nhà hát opera duy nhất còn sót lại ở Ấn Độ, và dự án trùng tu do KTS Abha Narain Lambah dẫn dắt là một cuộc hồi sinh văn hóa phi thường. Từng là trung tâm văn hóa sôi động, tòa nhà đã bị bỏ hoang và rơi vào tình trạng hư hỏng nặng vào những năm 1990.
Dưới sự bảo trợ của Gia đình Hoàng gia Gondal và sự lãnh đạo của KTS Lambah, công trình đã được phục hồi cẩn thận, giành được Giải thưởng Thành tựu UNESCO Châu Á - Thái Bình Dương năm 2017. Việc trùng tu nhà hát là không đơn thuần là sữa chữa hay xây mới mà là việc tái tạo lại không khí nghệ thuật của một thời đại hoàng kim.
Việc trùng tu thành công nhà hát Hoàng Gia MumBai đã giúp KTS Abha Narain Lambah đạt được giải thưởng danh giá
Các cơ sở vật chất được phục hồi bao gồm một khán phòng 3 tầng với 575 chỗ ngồi, hố dàn nhạc và nâng cấp công nghệ hiện đại về âm thanh, ánh sáng. Tuy nhiên, điều cốt lõi là việc duy trì nét duyên dáng cổ kính của sân khấu tiền cảnh, các hộp ghế Hoàng gia và các đèn chùm lộng lẫy, tạo ra sự pha trộn giữa nét quyến rũ cổ điển và sự tinh tế hiện đại. Dự án là một tuyên ngôn về sự cần thiết của việc bảo tồn các không gian biểu diễn nghệ thuật, giúp định vị lại Mumbai trên bản đồ văn hóa toàn cầu.
Trùng tu nhà hát MumBai là bảo tồn không gian văn hóa nghệ thuật truyền thống của Ấn Độ
Hội thánh Tammany bởi BKSK Architects
Giữa nhịp sống hối hả của Quảng trường Union, Tammany Hall đã được đánh thức bằng một nét chấm phá mới đầy táo bạo. BKSK Architects không chọn cách chắp vá hay phục dựng nguyên trạng tòa nhà cũ, mà chọn trao cho công trình một chiếc vương miện mới với mái vòm kính trong suốt, căng tràn hơi thở đương đại.
Tính lịch sử - xã hội đặc biệt của Tammany Hall chính là nguồn cảm hứng để BKSK Architects đưa ra ý tưởng táo bạo cho mái vòm kính mới. Để thuyết phục Ủy ban Bảo tồn Di tích (LPC), nhóm thiết kế đã ứng dụng công nghệ mô hình tham số, tạo nên một lưới kính uốn cong gợi hình ảnh “mai rùa đang nhô lên khỏi mặt nước”. Hình tượng này không chỉ mang lại hiệu ứng thị giác mạnh mẽ, mà còn là một phép ẩn dụ về sự tái sinh: tòa nhà như con rùa vượt thoát khỏi lớp vỏ quá khứ, tiếp tục hành trình trong dòng chảy đương đại.
Việc bảo tồn một công trình lịch sử không có nghĩa là đóng băng nó trong thời gian, mà có thể là việc thêm một chương mới mang tính biểu tượng
Bourse De Commerce - Tadao Ando
Giữa lòng Paris, tòa nhà giao dịch chứng khoán từ thế kỷ 18 đã được trao một đời sống mới dưới bàn tay Tadao Ando. Thay cho việc phá bỏ hay sao chép công trình cũ, ông đã quyết định tạo nặn ra một hình hài mới trên nền chất liệu gốc: đặt một hình trụ bê tông khổng lồ, cao 9 mét, đường kính 29 mét, ngay giữa lòng mái vòm kính cổ kính chuyển đổi thành bảo tàng nghệ thuật đương đại cho Bộ sưu tập Pinault.
Dưới mái vòm là không gian trưng bày triển lãm nghệ thuật
Triết lý xây dựng “a circle in the circle” được mô tả là “một không gian mới được ràng buộc bởi một bức tường bê tông cũ” mở ra một khu vực triển lãm trung tâm, đồng thời giữ lại nguyên vẹn cấu trúc và các bức tường bích họa thế kỷ 19 ở mái vòm.
Chất liệu cũ kết hợp cùng vật liệu mới tạo ra không gian thưởng thức nghệ thuật đỉnh cao
Ở Bourse De Commerce, lịch sử và hiện tại không loại trừ nhau, mà soi chiếu lẫn nhau, nơi chất liệu lịch sử (đá và mái vòm) gặp gỡ vật liệu hiện đại (bê tông thô), ký ức thành phố vang vọng trong nhịp thở của nghệ thuật đương đại. Nhờ đó đưa công trình trở thành một kiệt tác về kiến trúc thuần túy, nơi kiến trúc trở thành ngôn ngữ đối thoại với thời gian.
Tadao Ando đã tạo ra một hình hài mới trên nền chất liệu lịch sử cho Bourse De Commerce
>>> Khám phá Kiến trúc Utopia: Từ viễn cảnh xã hội lý tưởng đến những nghịch lý tồn tại
Fondaco dei Tedeschi của OMA tại Ý (Venice)
Tựa bên chân cầu Rialto, Fondaco dei Tedeschi đã hiện diện từ năm 1228 như một trạm dừng của thương nhân Đức, là kho hàng, là nơi trú ngụ và sau này là bưu điện quốc gia. Nó đã từng cháy rụi trong ngọn lửa năm 1505 rồi hồi sinh trong hình hài Phục Hưng, giữ lấy vị trí trung tâm trong đời sống buôn bán của Venice qua nhiều thế kỷ.
Ở Fondaco dei Tedeschi tính kinh tế và chức năng thương mại được xem là cần thiết để duy trì sự sống còn của một cấu trúc lịch sử
Năm 2009, OMA - dưới sự dẫn dắt của Ippolito Pestellini Laparelli đã chạm tay vào công trình, không cố khoác lên một lớp da mới kệch cỡm, mà trao cho nó một vòng đời khác với linh hồn cũ và hơi thở đương đại. Họ giữ nguyên mặt tiền cổ kính, thiết kế sân trong như một quảng trường trong nhà, đồng thời mở những lối vào mới, cài thêm cầu thang gỗ và mái kính, nhịp thở mới được bơm vào cơ thể xưa cũ của Fondaco.
OMA không phủ kín Fondaco bằng một lớp áo mới, mà nhẹ nhàng hồi sinh gương mặt Phục Hưng của nó
Dinh thự Taj Falaknuma - Rahul Mehrotra
Trên cao nguyên Hyderabad, tòa dinh thự mang tên Falaknuma lấp lánh như một vì tinh tú. Xây dựng năm 1894 theo hình dáng con bọ cạp, công trình từng là biểu tượng quyền lực của các Nizam, chúa tể giàu có bậc nhất Ấn Độ. Nhưng qua nhiều thập kỷ lãng quên, viên ngọc Baroque ấy phủ bụi, xuống cấp, chỉ còn lại bóng dáng đổ nát.
Dưới sự bảo trợ của Công chúa Esra Jah và bàn tay của kiến trúc sư Rahul Mehrotra, công trình đã được hồi sinh. Sáu năm ròng, hàng trăm nghệ nhân, sử gia và kỹ sư cùng nhau dệt lại ký ức. Những tấm gỗ parquet thủ công rộng 6.000 feet vuông mất hơn hai năm để khôi phục, đèn chùm Bỉ, phòng ngọc bích, sảnh Durbar đều được trả lại ánh sáng lộng lẫy xưa kia.
Ngày nay, Falaknuma không còn chỉ là dinh thự của Nizam, mà trở thành khách sạn sang trọng do Taj Group vận hành. Nhưng hơn cả một nơi nghỉ dưỡng, công trình là bảo chứng cho hành trình ngược dòng thời gian, đưa du khách bước vào một thời đại xa hoa đã khuất, nơi mỗi chi tiết kiến trúc là một lời thì thầm về quyền lực, văn hóa và nghệ thuật.
Falaknuma, sau giấc ngủ dài đã trở thành tấm gương phản chiếu ký ức và khát vọng hồi sinh di sản của Ấn Độ
Sự thanh lịch của không gian nghệ thuật Teatrino di Palazzo Grassi
Từ thế kỷ 19, mảnh đất bên cạnh Palazzo Grassi đã trôi qua nhiều kiếp sống: khu vườn lãng mạn, nhà hát ngoài trời, rồi bị che phủ và dần rơi vào quên lãng sau thập niên 1980, chỉ còn lại dáng vẻ trầm lặng tựa mình bên dòng kênh đào, chờ ngày được đánh thức.
François Pinault đã trao sứ mệnh hồi sinh cho người kiến trúc sư luôn nói chuyện bằng ánh sáng và sự tối giản Tadao Ando. KTS chọn tôn trọng quá khứ, giữ vẹn nguyên linh hồn và lớp vỏ lịch sử, để thổi vào bên trong nó một thế giới thanh lịch mang đầy hơi thở của thời đại. Những bức tường cong cắt xẻ bởi các khối ánh sáng tam giác, trần nhà rạch những khe sáng thiên đỉnh, dẫn lối người xem bước vào một không gian vừa yên tĩnh.
Mỗi tia sáng rơi xuống Teatrino như một nốt nhạc ngân dài, viết tiếp bản giao hưởng còn dang dở của Venice
Teatrino mở cửa trở lại năm 2013 như một lời thủ thỉ với Venice, rằng đây không chỉ là rạp chiếu phim hay khán phòng 225 chỗ ngồi mà là một diễn đàn mở nơi điện ảnh, nghệ thuật đương đại, văn chương, hội thảo học thuật cùng cộng hưởng. Ở đó, ánh sáng ban ngày hòa cùng ánh sáng của tư tưởng, biến góc nhỏ tưởng đã bị bỏ quên thành nơi đối thoại liên tục giữa quá khứ và hiện tại, giữa thành phố và thế giới.
Teatrino di Palazzo Grassi không phải là sự chinh phục không gian, mà là nghệ thuật của sự lắng nghe, một cú chạm khẽ nhưng đủ để làm hồi sinh ký ức, để Venice lại có thêm một trái tim nhỏ đập cùng nhịp với đại dương nghệ thuật bao quanh nó.
Tháp chuông Nhà thờ Đức Bà Paris (Notre-Dame)
Vụ hỏa hoạn năm 2019 từng khiến ngọn tháp mũi tên của Nhà thờ Đức Bà đổ gục trong lửa đỏ, như trái tim Paris bị xé rách giữa đêm. Nhưng quyết định phục dựng nguyên bản theo thiết kế của Eugène Viollet-le-Duc ở thế kỷ 19 đã mở ra một hành trình vừa mang tính kỹ thuật, vừa là lời thề danh dự của những người ở thời đại mới.
Những hư tổn nặng nề của trái tim Paris diễn ra năm 2019
Ngọn tháp cao 96 mét nay trở lại, cùng biểu tượng gà trống bằng vàng do Philippe Villeneuve thiết kế. Đôi cánh ngọn lửa của nó không chỉ rực sáng trên bầu trời, mà còn trở thành phép ẩn dụ sống động cho sự hồi sinh từ tro tàn. Đây cũng là một vật phẩm văn hóa chứa đựng ba thánh tích quan trọng (một phần Vương miện gai, thánh tích của Thánh Denis và Thánh Genevieve) và một chiếc ống ghi tên của gần 2.000 người đã tham gia vào nỗ lực tái thiết.
Các tượng Mười hai Sứ đồ, cùng chân dung Viollet-le-Duc dưới hình Thánh Thomas, cũng trở về vị trí cũ. Notre-Dame không chỉ được xây dựng lại, mà được làm mới trong chính ý nghĩa: con người có thể bị thử thách bởi thời gian và thiên tai, nhưng niềm tin và sự kiên định thì không bao giờ sụp đổ.
Công trình trùng tu là một minh chứng lịch sử về lòng kiên định của con người trước sự tàn phá của thời gian và thiên tai
Vòi nước công cộng và tháp đồng hồ Bomanjee Hormarjee Wadia
Vòi nước công cộng và tháp đồng hồ Bomanjee Hormarjee Wadia ở Mumbai, Ấn Độ là một ví dụ tuyệt vời lối kiến trúc Micro-Conservation đối với di sản cộng đồng. Công trình mang phong cách kiến trúc Ba Tư độc đáo, những bức tượng Lamassus được bố trí ở mỗi lối vào và các đường gờ trang trí cầu kỳ,.
Cấu trúc này đã từng ở trong tình trạng xuống cấp trầm trọng, với kính và kim đồng hồ thường xuyên bị đánh cắp. Nhờ nguồn tài trợ từ Hiệp hội Kala Ghoda và sự phục hồi của KTS bảo tồn Vikas Dilawari vào năm 2017, công trình đã được tái sinh gần như hoàn toàn.
Dự án cũng đã giành được Bằng khen tại Giải thưởng Châu Á - Thái Bình Dương của UNESCO về Bảo tồn Di sản Văn hóa, tôn vinh những nỗ lực phục hồi của đội ngũ. Tháp đồng hồ Wadia là lời nhắc nhở rằng, không chỉ các công trình vĩ đại, mà cả những di sản nhỏ bé, gần gũi với đời sống cộng đồng cũng cần được trân trọng và phục hồi để duy trì ký ức lịch sử trong lòng đô thị hiện đại.
Tháp đồng hồ Wadia đứng khiêm nhường giữa Mumbai, như một hạt ngọc nhỏ giấu mình trong ồn ã đô thị
10 tuyệt tác trùng tu các công trình kiến trúc nổi bật trên thế giới không chỉ là những thành tựu vật chất, chúng là những tác phẩm nghệ thuật triết học, nơi người kiến trúc sư đã thành công trong việc kiến tạo sự hài hòa giữa ánh sáng của quá khứ và bóng tối của tương lai, biến di sản thành một dáng vẻ mới trong linh hồn cũ sừng sừng giữa nhịp sống không ngừng của thời hiện đại.
>>> Khám phá 11 công trình ấn tượng tại Việt Nam đạt giải kiến trúc thế giới
Tổng hợp
Nếu bạn đang có nhu cầu thiết kế nhà ở, công trình, nội thất, hãy để lại lời nhắn trong box. Đội ngũ Happynest của chúng tôi sẽ liên hệ và hỗ trợ nhanh chóng.
