Bụi mịn trong nhà đô thị: Giải pháp thiết kế và thói quen giúp giảm ô nhiễm

Trong bối cảnh chất lượng không khí tại các đô thị lớn thường xuyên ở mức xấu, đặc biệt khi chỉ số AQI vượt 150–200, việc kiểm soát bụi mịn PM2.5 trong không gian sống đã trở thành nhu cầu cấp thiết. Từ giải pháp thiết kế kiến trúc, cải tạo hệ cửa cho tới thay đổi thói quen sinh hoạt hằng ngày, gia chủ hoàn toàn có thể giảm đáng kể lượng bụi xâm nhập vào nhà và bảo vệ sức khỏe cho cả gia đình.

Vì sao bụi mịn PM2.5 đặc biệt nguy hiểm trong không gian sống?

Bụi mịn PM2.5 có kích thước rất nhỏ, dễ dàng theo không khí đi sâu vào phổi và hệ tuần hoàn. Trong môi trường đô thị, nguồn phát thải chính đến từ giao thông, xây dựng và hoạt động công nghiệp. Khi xâm nhập vào nhà ở qua cửa sổ, khe hở cửa, hệ thông gió hoặc bám theo quần áo, giày dép, bụi mịn tích tụ dần và ảnh hưởng trực tiếp đến hô hấp, giấc ngủ và sức khỏe lâu dài.

Bụi mịn PM2.5 từ giao thông, xây dựng và công nghiệp dễ xâm nhập vào nhà, tích tụ theo thời gian và gây ảnh hưởng trực tiếp đến hô hấp, giấc ngủ và sức khỏe lâu dài.

Thực tế sinh hoạt của chị Ngọc Dung (32 tuổi, sống tại căn hộ chung cư tầng 5 ở Hà Nội) cho thấy, khi AQI thường xuyên vượt 150, việc mở cửa lấy gió tự nhiên không còn là lựa chọn an toàn. Gia đình chị đã phải đóng kín cửa gần như cả ngày, bật máy lọc không khí liên tục và duy trì thói quen vệ sinh nhà ở thường xuyên hơn để hạn chế bụi mịn tích tụ.

Kiểm soát bụi mịn từ khâu thiết kế nhà ở

Theo KTS Huỳnh Xuân Hải, kiểm soát bụi mịn hiệu quả nhất cần được tính toán ngay từ giai đoạn thiết kế, đặc biệt với nhà phố và căn hộ gần trục đường lớn.

Nguyên tắc quan trọng là giảm tiếp xúc trực tiếp giữa không gian sinh hoạt và nguồn phát thải bụi. Các khu vực như phòng khách, bếp, phòng ngủ nên được đẩy lùi vào phía trong, hạn chế mở cửa trực tiếp ra mặt đường. Phần phía trước nhà hoặc căn hộ có thể tổ chức thành các lớp đệm như sảnh kín, hành lang hoặc ban công dạng logia.

Những lớp đệm này đóng vai trò như vùng chuyển tiếp, giúp giảm từ 30–50% lượng bụi xâm nhập, đồng thời hỗ trợ cách âm và cách nhiệt. Đây là giải pháp mang tính nền tảng, giúp kiểm soát ô nhiễm từ “vòng ngoài” trước khi không khí đi vào không gian sống chính.

Theo KTS Huỳnh Xuân Hải, kiểm soát bụi mịn hiệu quả cần được tính từ khâu thiết kế bằng cách tạo các lớp đệm như sảnh, hành lang, logia để giảm 30–50% bụi xâm nhập trước khi vào không gian sống.

>>> Xem thêm: Những ngôi nhà Việt chống bụi bằng giải pháp thiết kế

Lựa chọn vật liệu và hệ cửa kín khí

Vật liệu bao che quyết định lớn đến khả năng ngăn bụi mịn. Các hệ cửa nhôm kính kín khí, sử dụng gioăng EPDM chất lượng cao và kính hộp hai lớp, giúp hạn chế tối đa khe hở cho bụi lọt vào nhà.

Tường bao cũng cần được xây đủ dày, tối thiểu khoảng 200 mm, trát kỹ để giảm khe tiếp xúc giữa trong và ngoài. Những chi tiết nhỏ như khe cửa, khung cửa sổ nếu xử lý không kỹ có thể trở thành “đường dẫn” chính cho bụi mịn PM2.5 xâm nhập.

Vật liệu bao che và hệ cửa kín khí như cửa nhôm kính dùng gioăng EPDM, kính hai lớp và tường xây đủ dày giúp hạn chế hiệu quả bụi mịn PM2.5 xâm nhập vào nhà.

>>> Xem thêm: Tổng hợp mẫu cửa nhà đẹp nhất 2025 (kèm ảnh thực tế)

Thông gió có kiểm soát thay vì phụ thuộc gió tự nhiên

Trong điều kiện ô nhiễm không khí cao, việc thông gió tự nhiên không còn phù hợp. Với các đô thị như Hà Nội, nơi AQI thường xuyên vượt 150, gia chủ nên ưu tiên thông gió cưỡng bức có lọc.

Giải pháp được đánh giá hiệu quả là sử dụng máy cấp gió tươi tích hợp màng lọc HEPA H13. Thiết bị này cho phép đưa không khí mới vào nhà sau khi đã lọc sạch bụi mịn, đồng thời hạn chế việc bụi đi ngược theo luồng khí thải.

Ngoài ra, hệ điều hòa trung tâm tích hợp màng lọc PM2.5, chức năng hút ẩm và cân bằng áp suất cũng giúp duy trì chất lượng không khí ổn định, đặc biệt trong những ngày ô nhiễm nặng.

Trong điều kiện ô nhiễm cao, gia chủ nên ưu tiên thông gió cưỡng bức có lọc như máy cấp gió tươi HEPA H13 hoặc điều hòa tích hợp lọc PM2.5 để kiểm soát chất lượng không khí trong nhà.

Tạo “airlock” tại lối vào để chặn bụi từ quần áo, giày dép

Bụi mịn không chỉ đi theo không khí mà còn bám rất nhiều trên quần áo, giày dép. Vì vậy, thiết kế một không gian đệm tại lối vào – thường gọi là airlock – mang lại hiệu quả rõ rệt.

Không gian này gồm sảnh nhỏ, cửa hai lớp, nơi bố trí tủ giày và áo khoác. Với nhà phố hoặc căn hộ gần đường lớn, airlock có thể giúp giảm tới 30% lượng bụi mang từ bên ngoài vào nhà, đồng thời đóng vai trò như lớp cách nhiệt và vùng chuyển tiếp khí.

Thiết kế airlock tại lối vào với sảnh nhỏ và cửa hai lớp giúp giảm tới 30% bụi mịn bám theo quần áo, giày dép xâm nhập vào không gian sống.

Giải pháp cải thiện cho nhà đã hoàn thiện và đang sử dụng

Không phải gia đình nào cũng có điều kiện can thiệp thiết kế từ đầu. Với nhà đã xây dựng và đang ở, vẫn có nhiều cách cải thiện hiệu quả.

Giải pháp đầu tiên là thay thế hệ cửa nhôm phổ thông bằng cửa nhôm hệ kín khí, bổ sung gioăng cao su hai đến ba lớp. Biện pháp này có thể cải thiện tới 60% khả năng ngăn bụi mịn PM2.5.

Trong không gian sinh hoạt chính như phòng khách và phòng ngủ, máy lọc không khí sử dụng màng HEPA H13 là lựa chọn gần như bắt buộc, giúp xử lý trực tiếp lượng bụi mịn tồn tại trong không khí.

Với nhà đã xây, gia chủ vẫn có thể giảm bụi mịn PM2.5 bằng cách nâng cấp cửa kín khí, dùng máy lọc HEPA H13 và tạo lớp đệm kính để cải thiện chất lượng không khí trong nhà.

Với nhà phố hoặc căn hộ sát mặt đường, gia chủ có thể lắp thêm lớp kính thứ hai tại logia, tạo buồng đệm ngăn bụi. Cửa sổ nên được nâng cấp từ kính một lớp sang kính hộp hai lớp để tăng hiệu quả cách bụi và cách âm. Đồng thời, lắp quạt cấp khí tươi có màng lọc HEPA âm tường hoặc âm trần để duy trì lượng oxy sạch.

>>> Xem thêm: Máy lọc không khí hãng nào tốt nhất? 10 thương hiệu máy lọc không khí đáng mua

Giải pháp đơn giản khi không thể can thiệp kết cấu

Trong trường hợp không thể cải tạo lớn, gia chủ vẫn có thể áp dụng các biện pháp đơn giản nhưng hữu ích. Việc treo rèm hai lớp tại cửa sổ giúp giảm lượng bụi bay trực tiếp vào nhà. Lựa chọn vật liệu nội thất ít bám bụi cũng giúp giảm công vệ sinh và hạn chế bụi lắng.

Bố trí cây xanh trong nhà như lan ý, trầu bà, lưỡi hổ có thể hỗ trợ hấp thụ một phần khí độc nhẹ, cải thiện cảm giác không khí trong lành hơn, dù không thể thay thế hoàn toàn các giải pháp lọc cơ học.

Khi không thể cải tạo kết cấu, gia chủ có thể giảm bụi mịn bằng rèm hai lớp, vật liệu nội thất ít bám bụi và cây xanh để cải thiện chất lượng không khí trong nhà.

Thói quen sinh hoạt giúp tối ưu hiệu quả chống bụi mịn

Bên cạnh các giải pháp kỹ thuật, thói quen sinh hoạt đóng vai trò không nhỏ trong việc bảo vệ không khí trong nhà. Gia chủ nên hạn chế mở cửa trực tiếp ra mặt đường vào giờ cao điểm, đóng kín cửa khi AQI ở mức xấu, và duy trì vệ sinh sàn nhà, chăn ga thường xuyên để tránh bụi tích tụ.

Việc kết hợp đồng bộ giữa thiết kế, thiết bị và thói quen sống sẽ giúp không gian ở trở thành “vùng đệm an toàn” trước tình trạng ô nhiễm không khí ngày càng gia tăng.

Thói quen sinh hoạt như hạn chế mở cửa giờ cao điểm, giữ cửa kín khi AQI xấu và vệ sinh thường xuyên giúp tăng hiệu quả chống bụi mịn và bảo vệ không khí trong nhà.

>>> Xem thêm: Tại sao sàn nhà luôn có mùi tanh sau khi lau và cách khắc phục

Bảng tổng hợp nhanh các giải pháp hạn chế bụi mịn trong nhà

Trong điều kiện ô nhiễm không khí đô thị ngày càng nghiêm trọng, việc hạn chế bụi mịn PM2.5 trong không gian sống không còn là lựa chọn mà đã trở thành nhu cầu thiết yếu. Từ các giải pháp thiết kế bài bản đến những thay đổi nhỏ trong sinh hoạt, mỗi gia đình đều có thể chủ động bảo vệ chất lượng không khí trong nhà. Quan trọng nhất là kết hợp đồng bộ nhiều lớp giải pháp, để không gian sống thực sự trở thành nơi nghỉ ngơi an toàn giữa đô thị nhiều khói bụi.

Bạn có thể tiếp tục tìm đọc các bài viết liên quan đến môi trường sống, cải tạo nhà và đời sống đô thị trong chuyên mục Đời sống trên Happynest.

Nguồn: Vnexpress

*Để lại thông tin trong box dưới đây, Happynest sẽ giúp bạn kết nối đơn vị thiết kế - thi công phù hợp và nhanh chóng nhất.