1.460 lượt xemCách trung tâm Hà Nội khoảng 9km, Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam được xây dựng tại khu vực Tây Mỗ - Đại Mỗ, quận Nam Từ Liêm, trên khu đất rộng 38,6 ha. Công trình này thay thế cơ sở cũ từng đặt trong Hoàng thành Thăng Long, hướng đến việc xây dựng một bảo tàng quân sự quy mô lớn, hiện đại, kết hợp công viên văn hóa - cảnh quan đô thị, phục vụ nhu cầu tham quan, học tập và trải nghiệm văn hóa - lịch sử của người dân và du khách quốc tế.
Từ năm 2017, Tổng cục Chính trị Quân đội Nhân dân Việt Nam tổ chức tuyển chọn đơn vị thiết kế công trình. Trong số những tên tuổi quốc tế, liên danh Nikken Sekkei (Nhật Bản) và Công ty TNHH Kiến trúc Lập Phương (CUBIC) đã được lựa chọn sau vòng đánh giá năng lực kỹ lưỡng. Nhóm thiết kế do KTS Trịnh Việt A chủ trì, đã nghiên cứu sâu về lịch sử, văn hóa, kiến trúc và đặc trưng quân sự Việt Nam để kiến tạo nên một bảo tàng vừa mang bản sắc dân tộc, vừa hiện đại, thân thiện với môi trường.
Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam - kiến trúc mở giữa lòng Hà Nội
Ý tưởng kiến trúc: Từ lịch sử dựng nước đến hiện đại hóa không gian trưng bày
Nỏ thần An Dương Vương - cảm hứng xuyên suốt thiết kế
Một trong những hình tượng trung tâm trong thiết kế bảo tàng là hình ảnh nỏ thần An Dương Vương. Đây là biểu tượng văn hóa – quân sự tiêu biểu trong lịch sử Việt Nam, gợi nhắc truyền thống giữ nước và sức mạnh dân tộc. Tòa nhà chính mang hình dáng cánh cung mềm mại, hướng lên bầu trời, thể hiện ý chí vươn lên bảo vệ tổ quốc và tinh thần hòa bình.
>>> Xem thêm: Chi tiết giá vé, thời gian đón khách tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam
Biểu tượng ba lực lượng quân đội
Kiến trúc công trình cũng thể hiện thông điệp rõ ràng qua ba yếu tố lãnh thổ: đất liền, biển cả và bầu trời. Ba khối kiến trúc tương ứng ba lực lượng: lục quân, hải quân và không quân – phản ánh cấu trúc quân đội nhân dân Việt Nam hiện đại. Hình tượng này cũng mang ý nghĩa bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ, đồng thời mở rộng vòng tay đón chào quốc tế.
Hình dáng cánh cung bảo tàng gợi nhớ nỏ thần huyền thoại
Ba phương án thiết kế và lựa chọn cuối cùng
Trong quá trình thiết kế, ba phương án đã được đề xuất:
- Phương án 1: Các khối hộp vuông đan xen tạo nên vườn zíc zắc, bị đánh giá là quá tây hóa, thiếu gắn kết văn hóa Việt.
- Phương án 2: Hình tượng bánh chưng - bánh giày nổi giữa hồ, mang tính biểu trưng dân gian nhưng không phù hợp với chủ đề quân sự.
- Phương án 3 (được chọn): Công trình đặt trên đồi nhân tạo, phía trước là hồ nước, khối nhà chính hình cánh chim vươn rộng, mái lớn phủ lên các khối chức năng độc lập – gợi nhớ nỏ thần An Dương Vương.
Tổ chức không gian kiến trúc hiện đại, giàu cảm xúc
Thiết kế mái lớn – yếu tố tổ chức trung tâm
Mái lớn là điểm nhấn nổi bật của công trình, không chỉ là yếu tố thẩm mỹ mà còn đảm nhiệm vai trò tổ chức giao thông, kết nối các không gian trưng bày. Mái vừa che chắn nắng mưa phù hợp khí hậu Việt Nam, vừa hỗ trợ thông gió tự nhiên và chiếu sáng gián tiếp – tiết kiệm năng lượng hiệu quả.
Mái lớn bao phủ tạo nên bản sắc và điều hòa khí hậu tự nhiên
Tháp Chiến thắng – hình ảnh mới thay cột cờ Hà Nội
Tháp Chiến thắng là một trong những điểm nhấn kiến trúc nổi bật nhất. Thay thế biểu tượng cột cờ trong bảo tàng cũ, tháp mang hình dáng tà áo dài – mềm mại, vươn cao, hiện đại nhưng vẫn giữ tinh thần dân tộc. Nhìn từ trên cao, tháp có hình ngôi sao năm cánh – biểu tượng của quân đội Việt Nam. Ban đầu dự kiến đặt tháp tại khu tưởng niệm phía sau, nhưng cuối cùng được chuyển ra quảng trường trung tâm để tăng tính biểu trưng và định vị không gian mạnh mẽ.
Tháp Chiến thắng mang hình tà áo dài, ngôi sao năm cánh – biểu tượng dân tộc
Khu trưng bày: từ chiến tranh đến hòa bình
Khu trưng bày chính rộng 20.000m2 được tổ chức thành hai cụm đối xứng trong đại sảnh:
- Một bên mô tả hành trình lịch sử dân tộc, tái hiện quá khứ bằng các vũ khí vỡ tạo hình đàn chim bồ câu bay lên – biểu tượng cho sự chuyển hóa từ chiến tranh sang hòa bình.
- Bên còn lại hướng đến tương lai, nổi bật với quả cầu hòa bình đặt giữa sảnh – từ đó tỏa ra ánh sáng từ những mảnh gương như tia hy vọng.
Không gian trưng bày bên trong bảo tàng lịch sử quân sự Việt Nam
Máy bay treo lơ lửng trong không gian
Một điểm sáng trong không gian trưng bày là việc treo các hiện vật lớn như máy bay thật trong không gian mở, tạo hiệu ứng như đang bay lượn giữa không trung. Điều này đòi hỏi tính toán kết cấu kỹ lưỡng và giúp người tham quan có trải nghiệm thị giác sống động, khác biệt.
Máy bay được treo lơ lửng – tạo hiệu ứng thị giác độc đáo
Tổ chức giao thông và hậu cần hợp lý
Các khối chức năng chính được tách biệt nhưng vẫn liên kết hợp lý qua hệ mái lớn. Khu hậu cần và kỹ thuật được đặt dưới chân đồi – tách biệt hoàn toàn với khu khách tham quan, đảm bảo vận hành trơn tru nhưng không ảnh hưởng trải nghiệm.
Kiến trúc thân thiện môi trường, tiết kiệm chi phí
Khác với mô hình bảo tàng truyền thống đóng kín, công trình được thiết kế theo hướng “kiến trúc mở”. Toàn bộ tòa nhà như một “tổ mối khổng lồ”, cho phép du khách tiếp cận từ nhiều hướng, tự do khám phá các tuyến trưng bày mà không bị áp đặt lộ trình.
Quan điểm thiết kế hướng tới hình mẫu “bảo tàng trong công viên, công viên trong bảo tàng”, tạo cảm giác gần gũi, dễ tiếp cận như một không gian công cộng xanh. Đây là cách bảo tàng hiện đại trên thế giới đang vận hành: không chỉ là nơi lưu giữ hiện vật, mà là trung tâm sinh hoạt, học tập, và văn hóa cộng đồng.
Thiết kế mở, tối ưu năng lượng và gần gũi đô thị hiện đại
Không gian bên trong rộng hơn 23.000 m², tổ chức linh hoạt các khu trưng bày và cụm biểu tượng. Lối vào nổi bật với chiếc MiG-21 số hiệu 4324 – còn gọi là “Én bạc” – được treo lơ lửng trên các sợi cáp thép tạo hiệu ứng như đang xuất kích, tăng chiều sâu thị giác.
Hệ thống thông gió tự nhiên được ứng dụng tối đa: khoảng 50% diện tích hoạt động như các “bẫy gió” khổng lồ, điều hòa khí hậu mà không cần điều hòa nhiệt độ. Mái lớn dang rộng giúp che nắng, đón gió, dẫn sáng gián tiếp. Khu hậu cần được đặt dưới chân đồi – tách biệt hoàn toàn với lộ trình khách tham quan, đảm bảo vận hành kín đáo và hiệu quả.
>>> Xem thêm: Khám phá nét đẹp lịch sử và văn hóa tại các bảo tàng nổi tiếng tại Hà Nội
Vật liệu – ngôn ngữ thô mộc, đậm chất quân sự
Công trình sử dụng hệ vật liệu tối giản nhưng bền vững: bê tông trần không ốp đá, không sơn phủ phức tạp, chỉ sử dụng lớp sơn thẩm thấu chống ẩm. Bề mặt vật liệu thô mộc tạo nên tính biểu cảm riêng: cứng cáp, nghiêm trang, đồng thời tiết kiệm chi phí hoàn thiện và vận hành.
Bê tông trần, sơn thẩm thấu giúp công trình bền vững và mang vẻ đẹp mộc mạc
Ngôn ngữ kiến trúc toát lên tinh thần quân sự rõ nét nhưng không khô khan: mềm mại trong hình khối tổng thể, tiết chế trong chi tiết trang trí, mạnh mẽ ở cách tổ chức mặt bằng. Đó là sự giao thoa giữa truyền thống – hiện đại, quốc tế – bản địa, lý trí – cảm xúc, và chính điều này làm nên một công trình biểu tượng.
Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam và Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia 2024–2025
Việc công trình Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam được trao Giải thưởng Lớn – Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia 2024–2025 là minh chứng rõ nét cho sự kết hợp hài hòa giữa tính biểu tượng lịch sử và ngôn ngữ kiến trúc đương đại. Đây là hạng mục cao quý nhất trong hệ thống giải thưởng do Hội Kiến trúc sư Việt Nam, Bộ Xây dựng và Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch phối hợp tổ chức, trao tặng định kỳ hai năm một lần cho những tác phẩm kiến trúc xuất sắc, có giá trị lớn về chuyên môn, thẩm mỹ, văn hóa và xã hội.
Bảo tàng lịch sử quân sự Việt Nam giành giải thưởng kiến trúc cao nhất nhờ thiết kế biểu tượng – bền vững – giàu bản sắc
Trong đợt xét giải lần này, hội đồng giám khảo gồm các chuyên gia đầu ngành đã đánh giá cao công trình ở nhiều phương diện: từ tầm vóc quốc gia, sự đầu tư công phu trong thiết kế – thi công, cho tới khả năng truyền tải thông điệp lịch sử và cảm xúc cho công chúng. Bảo tàng không chỉ là một công trình văn hóa mang tính biểu tượng về quân đội và lòng yêu nước, mà còn thể hiện nỗ lực của ngành kiến trúc trong việc gìn giữ và phát huy bản sắc Việt Nam thông qua tư duy sáng tạo và hiện đại.
>>> Xem thêm: Bảo tàng Nghệ nhân 926: Tri ân và tôn vinh nghề thủ công Hàng Châu
Trong bối cảnh kiến trúc công cộng hiện đại đang từng bước tìm lối đi riêng để thoát khỏi hình thức giáo điều, Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam chính là ví dụ tiêu biểu cho cách tiếp cận mới: lấy cội nguồn làm nền tảng, nhưng không bị ràng buộc vào truyền thống hình thức. Giải thưởng Lớn được trao cho công trình là sự ghi nhận không chỉ cho nhóm thiết kế do KTS Trịnh Việt A dẫn dắt, mà còn cho tầm nhìn dài hạn của các bên liên quan trong việc tạo dựng một công trình biểu tượng, hài hòa giữa ý chí dân tộc và ngôn ngữ kiến trúc thời đại.
Nguồn: Tổng hợp
*Để lại thông tin trong box dưới đây, Happynest sẽ giúp bạn kết nối đơn vị thiết kế - thi công phù hợp và nhanh chóng nhất.
