1.437 lượt xemTốc độ đô thị hóa tăng chóng mặt kéo theo hàng loạt hệ lụy như vấn đề giao thông, an sinh xã hội và đặc biệt là môi trường sống không đảm bảo. Việc đưa ra được giải pháp thiết thực để cải tạo chất lượng đô thị không còn là trách nhiệm của riêng các ban ngành quản lí mà là toàn thể xã hội.
Xăng, dầu và điện thực sự là nguồn năng lượng cần thiết cho cuộc sống con người nhưng với lượng khí thải cacbon mà chúng sản sinh ra trong quá trình tiêu thụ lại là “độc dược”, hủy họa môi trường sống quanh ta. Những chiến dịch kêu gọi tiết kiệm năng lượng trong cộng đồng không phải ít nhưng hiệu quả trước mắt chúng có thể đem lại thì quá nhỏ, không nhằm nhò gì so với sự tổn thương mà tự nhiên phải chịu đừng mỗi ngày.
Thay vì chờ đợi hiệu quả từ những chiến dịch cộng đồng, chúng ta hoàn toàn có thể chọn hướng giải quyết mới khả thi hơn như việc chuyển sang sử dụng năng lượng có thể tái tạo như năng lượng gió, năng lượng mặt trời hay ánh sáng tự nhiên… để chiếu sáng, làm mát hay làm ấm không gian sống.
Chưa nói tới kiến trúc Thế giới, kiến trúc nhà ở tại Việt Nam thời gian gần đây có sự thay đổi rõ rệt ở cả thiết kế lẫn nguyên vật liệu để hưởng ứng xu hướng năng lượng có thể tái tạo.
Kiến trúc của Tiến’s house với hệ lam độc đáo lấy ánh sáng tự nhiên để chiếu sáng căn nhà vào ban ngày
Không gian sống của The Longcave tỏa sáng theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng nhờ năng lượng tự nhiên
Theo nghiên cứu thực tế và thảo luận của giới chuyên môn, nếu áp dụng “công nghệ sinh thái” vào xây dựng kiến trúc đô thị hay quá trình cải tạo đô thị, năng lượng tiêu hao sẽ được tiết kiệm đáng kể, đem lại giá trị bền vững cho cộng đồng. Điều đó hoàn toàn có thể là giải pháp hiệu quả ta mà ta tìm kiếm bấy lâu để đối phó với tình trạng đô thị hóa tăng nhanh như ngày nay tại Việt Nam.
Bền vững lồng ghép trong quá trình thiết kế
Với những công trình xanh, thẩm mỹ không phải là mục tiêu cao nhất để hướng đến. Điểm quan trọng phải là mối quan hệ chặt chẽ giữa kiến trúc, thiết kế đô thị với tự nhiên, khí hậu, mưa gió hay mặt trời. Điều này đòi hỏi chúng ta phải xác định những chiến lược môi trường phù hợp với các khái niệm thiết kế cơ bản, hỗ trợ được ý tưởng thiết kế độc đáo, và tăng cường mối liên hệ của công trình với cảnh quan thành phố để tạo thành khối kiến trúc hòa hợp.
Bốn dự án thí điểm rất có tính thuyết phục sau đây là ví dụ về các dự án xanh ở quy mô công trình đơn lẻ - nơi các nguyên tắc ESD đã hình thành nên kiến trúc.
Trung tâm Văn hóa Tjibaou tại Noumea (New Caledonia), do Xưởng xây dựng Renzo Piano thiết kế (1998)
Trung tâm đào tạo và tòa thị chính tại Herne Sodingen (CHLB Đức), do Francoise - Helene Jourda thiết kế (1999)
Trung tâm nghiên cứu tại Wageningen (Hà Lan), do Guenther Behnisch thiết kế (1998)
Tòa nhà văn phòng Deutsche Messe tại Hannover (CHLB Đức), do Thomas Herzog thiết kế (2002).
Tuy nhiên với tình trạng cấp thiết của môi trường ngày nay, cần phải hướng đến những dự án có tính thuyết phục ở cấp quy mô đô thị, cấp thiết kế đô thị và nhóm các công trình rộng hơn kể cả nhà ở. Điều này đòi hỏi sự kiên trì và có chiến lược thực tế, rõ ràng trong vấn đề quy hoạch.
Cần có thêm nghiên cứu so sánh về các thành phố
Đặc điểm về dân cư, khí hậu, thổ nhưỡng ở các thành phố khác nhau là khác nhau. Với những đô thị cổ, có nền móng phát triển lâu đời nhưng các nước châu Âu sẽ có cách quy hoạch giải pháp riêng. Cần có sự so sánh để rút ra những quy luật, những điểm chú ý trong quy hoạch phù hợp với từng khu vực.
Hầu hết các nhà thiết kế đô thị sẽ nhất trí ở những điểm sau:
1.Các thành phố và khu vực đã đô thị hoá sẽ là nơi tiêu thụ hầu hết lượng năng lượng và sinh ra hầu hết lượng chất thải.
2.Tính bền vững đạt hiệu quả nhất tại các khu vực đô thị khi mà sự phát triển của bản thân các khu vục đó dựa trên nguyên tắc phát triển đô thị bền vững.
3.Các vấn đề về hình mẫu đô thị hoá, mật độ, giao thông công cộng, độ trải rộng, quản lý nước, hướng mặt trời, ánh sáng tự nhiên ban ngày, các hệ thống xây dựng, các chuỗi cung cấp… là cực kỳ quan trọng trong quá trình ra quyết định thiết kế đô thị.
4.Mô hình thành phố gắn kết, đa chức năng thể hiện được phương án sử dụng tối ưu về không gian và tối ưu về sử dụng đất thành phố trong tương lai.
Thay vì nóng vội trong việc xây dựng cái mới, chúng ta có tận dụng, khai thác những giá trị hiện có như việc tái sử dụng, nâng cấp các công trình, kiến trúc trước đây được sử dụng cho công nghiệp, quân sự… để phù hợp với mục đích sử dụng hiện tại.
Hệ thống sinh thái đô thị: Mật độ là vấn đề chính
Trung tâm thành phố cần một sự pha trộn phong phú của các công trình kiến trúc: tòa nhà văn phòng, khách sạn, cửa hàng bách khoa, trường đại học, công trình khu dân cư, cửa hàng, rạp chiếu phim, quảng trường, khu vực có cảnh quan đẹp… nhưng vẫn phải đảm bảo các công trình công cộng phải được ưu tiên, chú trọng.
Thêm vào đó các yếu tố tự nhiên, khí hậu, hệ sinh thái cũng ảnh hưởng rất nhiều tới các quyết định xây dựng, quy hoạch đô thị: Trong khi ánh sáng mặt trời được ưa chuộng tại thành phố ôn đới và các tòa nhà được xây dựng lùi lại để ánh sáng mặt trời có thể chiếu tới đường phố, thì bóng mát rất được hoan nghênh tại các nơi có khí hậu nhiệt đới.
Hà Nội là điển hình cho khí hậu nhiệt đới
Kiến trúc sư và nhà quy hoạch đô thị phải là chuyên gia về quy hoạch xanh, sử dụng năng lượng hiệu quả và đưa ra lựa chọn đúng đắn về vật liệu tái chế, thân thiện với môi trường. Không chỉ là sử dụng những trang thiết bị đạt hiệu quả năng lượng cao hơn, mà còn phải loại bỏ những nhu cầu sưởi ấm, làm mát và chiếu sáng nhân tạo trong tương lai.
