[Sống xanh] Hành trình của những người nông dân kỳ lạ: từ 5m2 ban công xanh mở ra tương lai kiến trúc đô thị

“Như một người nông dân, KTS là người đi gieo công trình xanh trên những “cánh đồng đô thị””. – KTS An Việt Dũng.

Buổi gặp gỡ trên căn nhà tập thể cũ nơi góc nhỏ của Hà Nội không diễn ra theo kịch bản có sẵn. Ngay khi chúng tôi vòng xe vào một con ngõ nhỏ, tôi đã không nghĩ rằng mình sẽ được trải nghiệm một không gian mềm mại, độc đáo như thế giữa những căn nhà cũ kĩ. 

Văn phòng của Farming Architects ấn tượng với một khoảng ban công xanh mướt. Nó không hiện đại theo kiểu công nghiệp hay sang chảnh trên các tòa nhà cao tầng. Nó được KTS An Việt Dũng lựa chọn đặt trong một khu tập thể cũ, nơi khởi nguồn của một giấc mơ, một khao khát tìm lại khoảng xanh trên từng m2 phố thị.

Khát vọng tìm lại bầu trời xanh

Sinh ra và lớn lên trên mảnh đất Ninh Bình tươi đẹp, nơi dừng chân học tập của anh chàng KTS trẻ vừa tròn 30 lại là một miền quê nước Ý tươi xinh. Thiên nhiên dường như luôn theo từng bước chân anh. Những khoảng trời xanh mướt trong trẻo, những dòng nước mát lạnh róc rách trôi, những tiếng âm vang ầm ầm của hang động nơi quê nhà luôn cuốn lấy kí ức anh cùng với sự an yên của vùng quê nước Ý. Ở trong anh sự thanh bình của những ngôi nhà bé nhỏ ấy hòa vào thiên nhiên êm đẹp đã quá quen thuộc. Và đó chính là thứ kiến trúc đẹp nhất.

Khi trở lại Hà Nội, ngắm nhìn những toà nhà cao vút, ghé qua từng góc nhỏ cũ kĩ còn lại của nội thành, anh cùng giáo sư người Ý đã tự hỏi tại sao những con người Thủ đô có thể sinh sống trong một không gian tù túng như thế? Thiên nhiên ở đâu trong cuộc sống của họ? Cái gì làm thanh mát tâm hồn họ, trả lại bầu không khí trong lành cho họ? Với một con người sống cùng thiên nhiên, anh đã luôn đặt ra những câu hỏi tự vấn để rồi khi nhìn qua những song sắt chuồng cọp trên các căn tập thể cũ, anh khao khát, ước muốn tìm lại được bầu trời xanh như ở quê nhà. 

Cũng từ đó Farming Architects ra đời gắn với một định hướng phát triển kiến trúc bền vững. Và điều đặc biệt nhất ở Farming cũng như ở KTS An Việt Dũng đó là sự nhiệt huyết đong đầy trong từng dự án, công trình. 

KOI Garden - Dự án đang được thực hiện của Farming Architect – Một không gian café container hòa với thiên nhiên

KOI Garden –  Một góc nhỏ thanh bình thu trọn bầu trời xanh

Công trình café KOI – Láng Hạ - một công trình zero carbon khi vật liệu chính tạo được sử dụng là gạch ngói âm dương truyền thống, và toàn bộ nội thất được tận dụng từ các tấm gỗ pallet cũ bỏ đi.

Chúng tôi là những người "nông dân" vui vẻ

Farming Architects - “Nông trại” - là nơi mà các KTS trẻ tự nhận mình là những người nông dân. “Chúng tôi ươm mầm những ý tưởng xanh, coi mỗi công trình là một thành quả, điều mà không thể có được trong ngày một, ngày hai. Chúng tôi phải nỗ lực để tạo ra những không gian sống chất lượng, bền vững, thân thiện với môi trường. Quá trình ấy buộc chúng tôi phải am hiểu nhiều điều: thiên nhiên, địa lý, con người, khí hậu… vậy là chúng tôi trở thành những người nông dân”– KTS An Việt Dũng. 

Ngay khi gọi tên – Farming - những người làm kiến trúc trẻ sẽ không đánh mất chính mình trên quá trình phát triển nhiều “cạm bẫy” của lợi nhuận. Những “người nông dân” của Farming Architects luôn đặt cho mình một nhiệm vụ, định hướng “gieo nhiều nhất những khoảng xanh để tạo nên một cuộc sống trong lành hơn”. Nhiệm vụ ấy chẳng phải của ai giao phó, nó xuất phát tự sự tiếc nuối của những kiến trúc sư trẻ khi mỗi ngày qua đi lại thấy rõ sự “mịt mờ của cuộc sống dưới làn khói bụi ô nhiễm”. 

Văn phòng kiến trúc Farming Architects – Nơi gieo trồng ý tưởng không gian xanh (KTS An Việt Dũng ảnh ngoài cùng bên trái)

Eco balcony - Hạt mầm đầu tiên được gieo trồng trên ban công cũ

“Hạt mầm đầu tiên” được gieo trồng trong 5m2 ban công nơi tập thể cũ. Đây cũng chính là trụ sở của Farming Architects, nơi mà khi chúng tôi đến chúng tôi đã tìm thấy sự yên bình đến kỳ lạ.

Khoảng ban công nhỏ bị lãng phí – một mô hình lặp đi lặp lại tại bất kì ngôi nhà tập thể nào tại Việt Nam

Thành phố dường như luộm thuộm, bề bộn hơn với những ban công chết. Con người ta đang lãng phí cả một khoảng không đối thoại với thiên nhiên thú vị bên trong mỗi căn nhà. 

Chỉ từ một hiện tượng nhỏ nhưng đã cho thấy cả một vấn đề lớn: dường như rất ít người đang sống nhận thức được rằng thế giới chúng ta tồn tại, phát triển không thể chỉ dựa trên bê tông cốt thép. Đó đã là quá khứ của kiến trúc. Thiên nhiên mới là tương lai của kiến trúc thế giới. Nó không phải là thứ sinh ra để lỗi thời, nó là thứ sinh ra để con người tồn tại. 

Ngay khi dự án Eco balcony hoàn thiện, đã có rất nhiều người dân xung quanh đến xem và trầm trồ khen ngợi. Farming đã mong muốn nhân rộng mô hình Eco balcony ra khắp mọi nơi để làm đẹp cho cảnh quan đô thị nhưng chưa thành công. 

Và khó khăn bắt đầu từ sự khác biệt

Nhiều người chưa sẵn sàng để bắt đầu điều đó. Họ vẫn quen với nếp sống cũ do một ai đó từng tạo ra. Họ hiểu họ cần những khoảng sống sạch hơn, cần một bầu không khí trong lành hơn nhưng họ không bao giờ là người đầu tiên thay đổi. Điều này khiến tôi liên tưởng đến đoạn đối thoại rất hay trong tiểu thuyết Suối Nguồn – của nữ nhà văn Ayn Rand: Ai sẽ cho phép anh? Đó không phải vấn đề. Vấn đề là ai cấm được em... em tự đặt ra các tiêu chuẩn cho riêng mình. Em chẳng kế thừa cái gì cả. Em không đứng ở điểm cuối của bất cứ truyền thống nào. Em có thể đứng ở điểm khởi đầu của một truyền thống. Farming Architects là những KTS như thế, họ sẽ là một trong những lớp người đứng đầu của một truyền thống mới, kiến trúc mới bằng định nghĩa, mục đích rõ ràng về xu hướng xây dựng các công trình zero carbon. Nghĩa là các công trình tiêu thụ năng lượng từ nhiên liệu hóa thạch bằng 0 và có lượng phát thải carbon cũng bằng 0. Một điều quan trọng trong kiến trúc bền vững. 

Một giờ làm việc hăng say bên mô hình của dự án KOI Garden

Trái ngọt đầu tiên của những người nông dân Farming Architects

Và trên hành trình định nghĩa chính mình, kêu gọi sự hưởng ứng kiến trúc xanh, Farming Architects đã gặt hái được trái ngọt đầu tiên cho sự nỗ lực của chính mình.

Công trình Ban công xanh – Eco Balcony đã dành được rất nhiều sự quan tâm của các KTS có tiếng trong và ngoài nước. Công trình nhỏ chỉ với 5m2 ban công đã mở ra một tương lai mới cho quy hoạch đô thị. Một minh chứng dễ làm, dễ thực hiện nhưng lại vô cùng hiệu quả để trả lại sự trong lành cho không gian sống trong mỗi căn nhà phố. 

Diễn họa của Eco Balcony

Với Eco Balcony, Farming Architects sắp tới đây sẽ vinh dự trở thành một trong hai đại diện cho Việt Nam tham gia Liên hoan Kiến trúc Thế giới 2017 tại Berlin – Đức. 

Góc ban công xanh sẽ tham dự Liên hoan Kiến trúc thế giới 2017 tại Berlin

Đây sẽ là khởi đầu tốt đẹp của Farming Architects và cũng là khởi đầu tuyệt vời cho tương lai kiến trúc Việt khi có những con người trẻ tuổi với tư duy cấp tiến được hình thành và phát triển. 

Xu hướng kiến trúc của tương lai là tận dụng được nguyên liệu bản địa, thân thiện với môi trường, kết nối với thiên nhiên. KTS không đơn thuần là người tạo nên những công trình khô cứng, họ sẽ là những con người “thay đổi môi trường” bằng kiến trúc xanh, bền vững. 

Thực hiện: Phạm Anh
Địa điểm: Farming Architects 
50 Hoàng Ngọc Phách, Láng Hạ, Đống Đa, Hà Nội