Câu chuyện của những viên gạch bông 800 tuổi mà vẫn hot

Xuất hiện trong nhiều công trình kiến trúc hiện đại, gạch bông mang vẻ đẹp đương thời và ấn tượng. Nhưng có thể bạn không biết, những viên gạch bông ấy đã xuất hiện được gần 8 thế kỷ.

Encaustic là một thuật ngữ dùng trong hội họa ám chỉ viêc vẽ bằng màu sáp ong (sáp ong được trộn màu). Những viên gạch bông lát sàn từ xa xưa được sử dụng thủ pháp này để tạo nên nhưng hoa văn trang trí nên được gọi là những viên gạch lát encaustic (porceland title encaustic) hay còn được biết với tên gọi là gạch bông. Hoa văn họa tiết trên nhưng viên gạch encaustic cổ này thường là những loại hoa văn cách điệu, hoặc các đường nét hình học đối xứng.

Những viên gạch bông encaustic xuất hiện trên thế giời từ 800 năm trước

Viên gạch bông đầu tiên ra đời vào thế kỷ thứ 13. Nó được ưa chuộng trở lại tại các thành phố của vùng Địa trung hải trong suốt thế kỷ 19. Và ngày nay, những mẫu gạch encaustic lại tiếp tục được giới trẻ “si mê” bởi cái chất nghệ thuật, phóng khoáng của nó.

Mẫu gạch encaustic hiện đại nhưng vẫn mang màu thời gian rõ nét

Những viên gạch lát encaustic mang vẻ đẹp hoài cổ, màu sắc bắt mắt và đặc biệt là độ bền cao thường được sử dụng để ốp sàn và tường. Người ta có thể gọi những viên gạch nhỏ bé này là gạch lát encaustic, gạch lát Cuba (người Mỹ thường sử dụng từ này) hay là gạch lát thủy lực (bởi người ta sử dụng những chiếc máy ép vận hành bằng hơi nước để tạo ra chúng thay vì sử dụng lò nung nhiệt) tại nhiều quốc gia khác trên thế giới.

Màu sáp ong chính là nguyên liệu đầu tiên được sử dụng để làm những viên gạch bông

Gạch encaustic truyền thống được các nghệ nhân trang trí lên đó những họa tiết có tính liên kết với nhau. Cứ 4 viên gạch lát ghép lại thành một hoa văn hoàn chỉnh. Và cứ mỗi 4 họa tiết hoàn chỉnh gần nhau sẽ lại tạo nên một mảng hoa văn thống nhất khác, lớn hơn. Tuy nhiên có thể hiểu gạch encaustic là một dạng cổ của gạch lát sàn mosaic ngày nay.

Vẻ đẹp hoài cổ trong căn nhà hiện đại

Một vài loại gạch lát encaustic được thiết kế kèm theo viền bao quanh để tạo nên một “chiếc thảm gạch bông” gắn trực tiếp lên bề mặt sàn. Mẫu gạch này cũng được ưa chuộng nhiều trên thế giới để thay thế cho những chiếc thảm thực sự với mục đích phân chia không gian, tạo điểm nhấn cho căn nhà.

Người ta còn sử dụng gạch lát encaustic để thay thế chức năng phân chia không gian của thảm trải sàn

Những viên gạch encaustic thường cókích thước phổ biếnlà 30cmx30cm. Việc tạo nên những viên gạch encaustic có kích thước bé là ý đồ của nhà sản xuất khi họ mong muốn tạo nên một “không khí đương đại” cho ngôi nhà của bạn và đẹp hơn khi sử dụng để ốp cho các khu vực như backflash, tường phòng tắm, các không gian trang trí.

Mẫu thiết kế của một nhà thiết kế người Ý

Tông màu pha nâu nhạt mang đậm nét đẹp thời gian

Mảng tưởng trang trí bằng gạch bông với tông đen trắng cơ bản.

Có nhiều cách sắp xếp hoa văn để tạo nên sự độc đáo riêng cho không gian sống của bạn

Gạch encaustic đã tạo nên một văn hóa truyền thống của người Việt

Cuối thế kỷ thứ 19, sau khi cơ bản chinh phục được toàn bộ lãnh thổ Đông Dương, người Pháp đã tiến hành một công cuộc xây dựng lớn trên nhiều mặt ở các nước thuộc địa, trong đó có Việt Nam. Họ mang theo những kỹ thuật và tiến bộ của phương Tây để xây dựng lên một hệ thống cơ sở hạ tầng hiện đại. Mối giao lưu về kiến trúc và văn hóa giữa hai nước Pháp và Việt Nam trở nên thường xuyên hơn. Trong quá trình hình thành và phát triển, kiến trúc Việt Nam mang đậm dấu ấn rõ nét của các công trình kiến trúc Pháp, ảnh hưởng trong các vấn đề tổ chức không gian, kỹ thuật – vật liệu xây dựng và hình thái biểu hiện. Vật liệu gạch bông đã được người Pháp mang theo trong thời gian đó khi sang Việt Nam.

Căn nhà TH house lựa chọn gạch bông như một điểm nhấn trang trí cho không gian sống.

Vì việc sản xuất gạch bông không đòi hỏi phải sự dụng năng lượng nóng như là nung gạch gốm và gạch sứ cho nên gạch bông vẫn có thể được sản xuất ở những vùng sâu, xa và vùng nông thôn. Tiện cho việc sản xuất đại trà, phục vụ quá trình xây dựng cơ sở hạ tầng.

Trong một không gian sống nho nhỏ của đôi vợ chồng trẻ (A’s House), gạch bông là điểm nhấn bắt mắt cho căn phòng khách ấn tượng.

Khi gạch lát encaustic bắt đầu sản xuất tại Việt Nam, chúng đã được xem như "nữ hoàng" trong vật liệu trang trí. Chính bởi ưu điểm như đa dạng về mẫu mã,thoángmát, dễ vệ sinh, lại bền với thời gian nên gạch bông là sự lựa chọn của nhiều người Việt. Nó nhanh chóng trở thành dấu ấn đặc trưng trong văn hóa kiến trúc Việt Nam.

Trong căn biệt thự tại Bình Dương, gạch bông cũng được lựa chọn để tạo nên một miền kí ức Sài Gòn xưa cho gia chủ

Sau giải phóng thống nhất đất nước, gạch lát encaustic tại Việt Nam bị thất sủng. Dòng gạch bông vốn được coi là biểu tượng sang trọng một thời bị coi là loại vật liệu rẻ tiền. Rất nhiều các cơ sở sản xuất nhỏ đã buộc phải đóng cửa. Từ những năm 80 đến những năm 90, việc sử dụng những viên gạch bông truyền thống đã không còn được yêu thích.

Gạch bông quay trở lại thành xu hướng mới trong xây dựng nhà ở tại Việt Nam (Ngôi nhà tại Bình Dương do A21 thiết kế)

Phải cho đến thể kỷ 21, gạch bông mới được ưa chuộng trở lại. Hiện nay nhiều công trình nhà ở cũng như các công trình kinh doanh đều sử dụng loại gạch bông để tạo vẻ đẹp hoài cổ. Vẻ đẹp của những viên gạch có từ hơn 800 năm trên thế giới tiếp tục một lần nữa được sống dậy, tái tạo lại màu sắc truyền thống trong kiến trúc mới tại Việt Nam.

So với những viên gạch encaustic truyền thống, những mẫu gạch encaustic ngày không mấy khác biệt. Nó vẫn giữ nguyên vẹn từ cách thức sản xuất thủ công đến tinh thần sáng tạo. Đó là lý do vì sao khi mang những viên gạch encaustic này vào bên trong căn nhà của mình, bạn lại cảm nhận được hơi thở của thời gian đến dường vậy.

Bài viết: Đặng Vi Anh