Những “bóng hồng” quyền lực trong làng kiến trúc cảnh quan thế giới

Trong thế giới kiến trúc cảnh quan, những nữ kiến trúc sư không chỉ là người thiết kế, mà còn là những người tiên phong định hình lại mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên trong đô thị hiện đại. Với những ý tưởng đột phá và góc nhìn mới mẻ, họ đã và đang tạo ra những công trình kết hợp hài hòa giữa thẩm mỹ, công năng và tính bền vững. 

1. Giai đoạn nền móng (từ cuối thế kỉ 19 đến đầu thế kỉ 20)

Beatrix Farrand

Chân dung của Beatrix Farrand (Ảnh: CT Women’s Hall of Fame)

Beatrix Farrand không chỉ là một trong những nhà sáng lập của Hiệp hội Kiến trúc sư Cảnh quan Hoa Kỳ (ASLA), mà bà còn là người phụ nữ duy nhất trong số 11 thành viên sáng lập. Điều này đã khẳng định vị thế tiên phong và tầm ảnh hưởng to lớn của bà trong những ngày đầu hình thành ngành kiến trúc cảnh quan tại Hoa Kỳ.

Trong suốt sự nghiệp kéo dài 5 thập kỷ (từ cuối thế kỷ 19 đến giữa thế kỷ 20), Beatrix Farrand đã để lại dấu ấn qua 110 dự án đa dạng, trải dài từ các khu bất động sản tư nhân sang trọng, các công viên công cộng rộng lớn, các vườn thực vật quý hiếm, khuôn viên của các trường đại học danh tiếng, và thậm chí là khu vườn của Đệ nhất Phu nhân tại Cánh Đông của Nhà Trắng. Điều này cho thấy sự đa tài và khả năng thích ứng với nhiều loại hình dự án khác nhau của bà.

Khu vườn hoa hồng Peggy Rockefeller, được thiết kế bởi Beatrix Farrand từ năm 1916 và hoàn thành năm 1988, là món quà của David Rockefeller dành tặng vợ mình. Sau đợt cải tạo năm 2006-2007, khu vườn trở thành một không gian hoa hồng bền vững với 4.032 cây, đại diện cho 687 loài hoa hồng khác nhau (Ảnh: ELLE Decoration)

Tài năng đặc biệt của Farrand nằm ở khả năng kết hợp hài hòa giữa thiết kế hình thức mang tính kiến trúc và vẻ đẹp tự nhiên vốn có của cảnh quan. Bà luôn tìm cách tôn trọng và làm nổi bật vẻ đẹp tự nhiên của địa điểm, đồng thời khéo léo đưa vào đó những yếu tố thiết kế mang tính thẩm mỹ cao. Điều này đặc biệt thể hiện rõ trong các dự án khuôn viên trường học, nơi bà tạo ra những không gian xanh mát, yên bình, vừa phục vụ nhu cầu học tập và sinh hoạt của sinh viên, vừa mang đến những trải nghiệm thẩm mỹ tinh tế.

Ellen Biddle Shipman

Chân dung của Ellen Biddle Shipman (Ảnh: The New York Times, Nancy Angell Streeter)

Ellen Biddle Shipman, được mệnh danh là “Thủ lĩnh của các Nữ Kiến trúc sư Cảnh quan Hoa Kỳ”, đã mang đến một luồng gió mới cho ngành kiến trúc cảnh quan với cảm quan nghệ thuật độc đáo và tinh tế. Bà không chỉ đơn thuần thiết kế những khu vườn, mà còn tạo ra những tác phẩm nghệ thuật sống động, nơi thiên nhiên và con người hòa quyện vào nhau.

Trong suốt sự nghiệp lẫy lừng của mình, Shipman đã thiết kế hơn 600 khu vườn, mỗi khu vườn là một câu chuyện riêng, một dấu ấn cá nhân. Bà nổi tiếng với khả năng tạo ra những không gian thanh lịch, lãng mạn, nhưng vẫn giữ được vẻ đẹp tự nhiên vốn có. Các thiết kế của bà thường có sự kết hợp hài hòa giữa các loài cây, hoa, tạo nên những bức tranh thiên nhiên đầy màu sắc và hương thơm.

Một trong những công trình tiêu biểu của Shipman là Longue Vue House and Gardens ở New Orleans. Khu vườn này được xem là một hình mẫu cho phong cách thiết kế đặc trưng của bà, với những đường nét mềm mại, uyển chuyển, và sự phong phú của các loài thực vật. Shipman đã khéo léo biến một khu đất trống trải thành một ốc đảo xanh mát, nơi du khách có thể tận hưởng không gian yên bình và thư thái.

Longue Vue House and Gardens là một khu biệt thự lịch sử và khu vườn công cộng rộng 3,2 ha tọa lạc tại New Orleans, Louisiana, Hoa Kỳ. Ban đầu, nơi đây được xây dựng như một tư gia, nhưng đến năm 1980, nó đã được chuyển đổi thành một bảo tàng và khu vườn mở cửa cho công chúng tham quan (Ảnh: New Orleans Magazine)

Sự tài hoa và tầm ảnh hưởng của Shipman đã giúp bà trở thành một trong những kiến trúc sư cảnh quan được săn đón nhất thời bấy giờ. Các khu vườn của bà không chỉ được đánh giá cao về mặt thẩm mỹ, mà còn mang đến những giá trị tinh thần to lớn cho người sử dụng. Shipman đã chứng minh rằng, phụ nữ cũng có thể đóng góp những giá trị to lớn cho ngành kiến trúc cảnh quan, và tạo ra những không gian sống đẹp đẽ, ý nghĩa cho cộng đồng.

Marian Cruger Coffin

Chân dung của Marian Cruger Coffin (Ảnh: tư liệu)

Marian Cruger Coffin không chỉ đơn thuần là một kiến trúc sư cảnh quan tài năng, mà còn là một người phụ nữ tiên phong, đã phá vỡ những rào cản giới tính trong một lĩnh vực vốn do nam giới thống trị. Việc bà trở thành người phụ nữ đầu tiên tốt nghiệp ngành Kiến trúc Cảnh quan tại MIT đã mở ra một cánh cửa mới cho các thế hệ nữ chuyên gia sau này, khẳng định rằng phụ nữ cũng có thể đạt được những thành công vang dội trong lĩnh vực này.

Các thiết kế của Coffin nổi bật với quy mô lớn, sự kết hợp tinh tế giữa các yếu tố tự nhiên và kiến trúc. Bà thường được giao thực hiện các dự án bất động sản lớn, nơi bà có thể phô diễn tài năng của mình trong việc tạo ra những không gian xanh rộng lớn, sang trọng, nhưng vẫn giữ được vẻ đẹp tự nhiên vốn có. Một trong những công trình tiêu biểu của bà là Winterthur ở Delaware, một khu bất động sản rộng lớn với những khu vườn được thiết kế tỉ mỉ, hài hòa với kiến trúc của ngôi nhà.

The Reflecting Pool là một phần trong khu Bảo tàng, Vườn & Thư viện Winterthur tọa lạc tại Winterthur, Delaware. Công trình này được thiết kế bởi Marian Cruger Coffin (Ảnh: Harvey Barrison)

Bên cạnh tài năng thiết kế, Coffin còn sở hữu khả năng thấu hiểu khách hàng tuyệt vời. Bà luôn lắng nghe và đáp ứng những mong muốn của khách hàng, tạo ra những không gian xanh phản ánh đúng phong cách và cá tính của họ. Chính điều này đã giúp bà xây dựng được mối quan hệ tốt đẹp với khách hàng, và khẳng định vị thế của mình trong một ngành nghề cạnh tranh khốc liệt.

Coffin không chỉ là một kiến trúc sư cảnh quan thành công, mà còn là một biểu tượng của sự kiên trì, nỗ lực và tài năng của phụ nữ. Bà đã chứng minh rằng, với đam mê và sự cống hiến, phụ nữ có thể đạt được những thành công to lớn trong bất kỳ lĩnh vực nào, kể cả những lĩnh vực vốn được coi là “lãnh địa” của nam giới.

2. Những nhà cải cách (giữa thế kỷ 20)

Alice Recknagel Ireys

Chân dung của Alice Recknagel Ireys (Ảnh: hampshirereview)

Alice Recknagel Ireys không chỉ là một kiến trúc sư cảnh quan tài năng, mà còn là một người phụ nữ có tầm nhìn xa trông rộng. Sau khi tốt nghiệp Trường Kiến trúc Cảnh quan Lowthorpe năm 1933, bà đã quyết định thành lập văn phòng riêng tại Brooklyn, New York. Tại đây, bà tập trung vào việc thiết kế các khu vườn tư nhân và không gian công cộng, mang đến những không gian xanh tươi mát và đầy tính nghệ thuật cho cộng đồng.

Một trong những dự án nổi tiếng nhất của Ireys là Vườn Hương Thơm (Fragrance Garden) cho người mù tại Vườn Bách Thảo Brooklyn. Dự án này là minh chứng rõ ràng nhất cho sự tận tâm của bà đối với tính toàn diện và trải nghiệm giác quan. Bà đã tạo ra một không gian đặc biệt, nơi người khiếm thị có thể tận hưởng vẻ đẹp của thiên nhiên thông qua khứu giác và xúc giác. Vườn Hương Thơm không chỉ là một khu vườn đơn thuần, mà còn là một biểu tượng của sự quan tâm và lòng trắc ẩn của Ireys đối với những người có hoàn cảnh khó khăn.

Vườn Hương Thơm được thiết kế đặc biệt với các loại cây có mùi hương đặc trưng, cho phép du khách khám phá và cảm nhận không gian vườn chủ yếu thông qua khứu giác (Ảnh: Daderot)

Bên cạnh công việc thiết kế, Ireys còn là một tác giả tài năng, đã viết nhiều cuốn sách về làm vườn và thiết kế cảnh quan. Những cuốn sách của bà không chỉ cung cấp kiến thức chuyên môn sâu rộng, mà còn truyền cảm hứng cho nhiều người yêu thích thiên nhiên và muốn tạo ra những không gian xanh đẹp đẽ cho riêng mình. Ireys đã góp phần không nhỏ vào việc phổ biến kiến thức và nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của thiết kế cảnh quan trong cuộc sống hàng ngày.

Sylvia Crowe

Chân dung của Sylvia Crowe (Ảnh: Sheila Harvey for The Landscape Institute)

Sylvia Crowe là một trong những kiến trúc sư cảnh quan hàng đầu của Vương quốc Anh, người đã có những đóng góp to lớn trong việc thay đổi diện mạo thiết kế đô thị sau Chiến tranh Thế giới thứ hai. Bà không chỉ là một nhà thiết kế tài năng, mà còn là một nhà tư tưởng có tầm nhìn xa trông rộng, người đã nhận ra tầm quan trọng của không gian xanh trong việc tạo ra những thành phố đáng sống.

Tầm nhìn của Crowe là tích hợp không gian xanh vào các thành phố đang mở rộng, tạo ra những “lá phổi xanh” giúp cải thiện sức khỏe cộng đồng. Bà tin rằng công viên và hành lang xanh không chỉ là những không gian giải trí, mà còn là những yếu tố thiết yếu để tạo ra một môi trường sống lành mạnh và bền vững. Crowe đã dành cả cuộc đời mình để nghiên cứu và thiết kế những không gian xanh đáp ứng nhu cầu của cộng đồng, từ những công viên nhỏ trong khu dân cư đến những dự án quy hoạch đô thị lớn.

Công viên Cumberland Piazza, nằm trong khu vực Hotwells của thành phố Bristol, Vương quốc Anh, được tạo ra để giảm thiểu tác động của dự án đường xá mới (Ảnh: Derek Harper)

Những bài viết có ảnh hưởng của Crowe, đặc biệt là cuốn sách “The Landscape of Power”, đã góp phần đưa bà trở thành một trong những người tiên phong trong lĩnh vực quy hoạch đô thị bền vững. Trong cuốn sách này, Crowe đã khám phá mối quan hệ phức tạp giữa cảnh quan tự nhiên và cảnh quan công nghiệp, đồng thời đề xuất những giải pháp thiết kế sáng tạo để tạo ra sự hài hòa giữa hai yếu tố này. Bà đã truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ kiến trúc sư và nhà quy hoạch đô thị, giúp họ nhận ra tầm quan trọng của việc bảo vệ và phát triển không gian xanh trong các thành phố hiện đại.

Herta Hammerbacher

Herta Hammerbacher (1900-1985) (Ảnh: Berliner Zeitung)

Herta Hammerbacher là một biểu tượng tiên phong trong lĩnh vực kiến trúc cảnh quan tại Đức. Với vai trò là nữ giáo sư đầu tiên của ngành tại Đại học Kỹ thuật Berlin (TU Berlin), bà đã đặt nền móng cho những nguyên tắc thiết kế cảnh quan sinh thái sau chiến tranh, góp phần tái thiết và định hình không gian sống của đất nước.

Trong suốt hai thập kỷ giảng dạy, Hammerbacher đã truyền cảm hứng cho vô số sinh viên, khơi dậy niềm đam mê và tinh thần sáng tạo trong họ. Bà đặc biệt nhấn mạnh phương pháp “vườn gắn liền với cảnh quan”, một triết lý thiết kế coi trọng sự hài hòa giữa khu vườn và môi trường xung quanh. Phương pháp này đã trở thành một phong cách đặc trưng trong thiết kế cảnh quan Tây Đức vào những năm 1950 và 1960.

Vườn thực vật Berlin

Với khoảng 3.500 dự án tư nhân và công cộng, trong đó 10 khu vườn được công nhận là di tích quốc gia, Hammerbacher đã để lại dấu ấn sâu sắc trong ngành kiến trúc cảnh quan. Những công trình của bà không chỉ mang tính thẩm mỹ cao, mà còn thể hiện sự tôn trọng thiên nhiên và tinh thần trách nhiệm với cộng đồng. Hammerbacher đã chứng minh rằng, phụ nữ cũng có thể đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và phát triển không gian sống bền vững.

3. Những nhà đổi mới hiện đại (cuối thế kỷ 20 - đầu thế kỷ 21)

Cornelia Hahn Oberlander

Chân dung của Cornelia Hahn Oberlander (Ảnh: Yoshihiro Makino)

Cornelia Hahn Oberlander là một trong những người tiên phong trong lĩnh vực thiết kế cảnh quan bền vững về mặt sinh thái. Bà nổi tiếng với các dự án mang tính biểu tượng như Quảng trường Robson ở Vancouver và Bảo tàng Nhân chủng học tại Đại học British Columbia. Những công trình này không chỉ thể hiện tài năng thiết kế vượt trội của bà, mà còn là minh chứng cho cam kết của bà đối với việc bảo vệ môi trường.

Trong suốt sự nghiệp kéo dài hơn 6 thập kỷ, Oberlander đã thành công trong việc kết hợp các nguyên tắc sinh thái vào cảnh quan đô thị. Bà đặc biệt chú trọng đến việc sử dụng thực vật bản địa, hệ che phủ xanh và tôn trọng môi trường tự nhiên. Những thiết kế của bà không chỉ mang lại vẻ đẹp thẩm mỹ cho không gian đô thị, mà còn góp phần cải thiện chất lượng không khí, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu và tạo ra môi trường sống lành mạnh hơn cho cộng đồng.

Quảng trường Robson, một không gian công cộng kết nối hài hòa các tòa nhà chính phủ và khu vực dân sự, là thành quả hợp tác giữa kiến trúc sư Arthur Erickson và Cornelia Hahn Oberlander (Ảnh: Wpcpey)

Để vinh danh những đóng góp to lớn của Oberlander cho ngành kiến trúc cảnh quan, Quỹ Cảnh quan Văn hóa (TCLF) có trụ sở tại Washington, D.C., đã thành lập Giải thưởng Kiến trúc Cảnh quan Quốc tế Cornelia Hahn Oberlander. Giải thưởng này không chỉ là sự ghi nhận những thành tựu của bà, mà còn là nguồn cảm hứng cho các thế hệ kiến trúc sư tương lai, khuyến khích họ theo đuổi những giải pháp thiết kế bền vững và thân thiện với môi trường.

Rosa Kliass

Chân dung của Rosa Kliass (Ảnh: Kenia Hemandes)

Rosa Kliass là một trong những kiến trúc sư cảnh quan có ảnh hưởng lớn nhất ở Brazil, người đã góp phần định hình diện mạo kiến trúc cảnh quan hiện đại của đất nước. Bà nổi tiếng với việc kết hợp khéo léo các loài cây bản địa vào cơ sở hạ tầng đô thị, tạo ra những không gian xanh hài hòa và bền vững. Kliass không chỉ chú trọng đến vẻ đẹp thẩm mỹ, mà còn quan tâm đến tính công năng và tác động tích cực của không gian xanh đối với môi trường và cộng đồng.

Một trong những dự án tiêu biểu nhất của Kliass là Parque da Juventude ở São Paulo. Công viên này được xây dựng trên nền một nhà tù cũ, biến một không gian tiêu cực thành một ốc đảo xanh tươi mát, phục vụ nhu cầu vui chơi, giải trí và thư giãn của người dân. Dự án này thể hiện rõ tầm nhìn và khả năng sáng tạo của Kliass trong việc biến đổi những không gian đô thị, mang lại giá trị sống đích thực cho cộng đồng.

Công viên Parque do Abaeté là một thiết kế cảnh quan đặc sắc của Rosa Kliass (Ảnh: André Fofano Gama)

Không chỉ là một kiến trúc sư tài năng, Kliass còn là một nhà hoạt động xã hội tích cực. Bà luôn lắng nghe ý kiến của cộng đồng và tích cực tham gia vào quá trình lập kế hoạch đô thị, đảm bảo rằng không gian xanh được tích hợp một cách hài hòa và bền vững vào quy hoạch tổng thể. Kliass đã góp phần quan trọng trong việc nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của không gian xanh trong việc xây dựng các thành phố đáng sống.

Diana Balmori

Chân dung của Diana Balmori (Ảnh: Kristin Gladney)

Diana Balmori là một kiến trúc sư cảnh quan đầy sáng tạo, người đã không ngừng thách thức những ranh giới truyền thống giữa kiến trúc và thiết kế cảnh quan. Bà đã tạo ra những dự án độc đáo, nơi môi trường xây dựng và cảnh quan tự nhiên hòa quyện vào nhau một cách hài hòa. Balmori tin rằng, kiến trúc không chỉ là những công trình đơn lẻ, mà còn là một phần của một hệ sinh thái lớn hơn, và cần được thiết kế sao cho phù hợp với môi trường tự nhiên xung quanh.

Dự án Thành phố Sejong tại Hàn Quốc là một minh chứng rõ ràng cho cam kết của Balmori trong việc tích hợp cảnh quan vào cơ sở hạ tầng đô thị. Bà đã tạo ra một không gian đô thị xanh mát, nơi các tòa nhà và công viên được kết nối với nhau một cách liền mạch, mang đến cho người dân một môi trường sống trong lành và gần gũi với thiên nhiên. Dự án này không chỉ là một thành công về mặt thiết kế, mà còn là một ví dụ điển hình cho việc áp dụng các nguyên tắc thiết kế bền vững vào quy hoạch đô thị.

Dự án tại thành phố Sejong đã thành công trong việc kết hợp hài hòa giữa các yếu tố tự nhiên và không gian công cộng vào cấu trúc đô thị (Ảnh: oshokim)

Bên cạnh công việc thiết kế, Balmori còn là một nhà giáo dục tận tâm. Bà đã tham gia giảng dạy tại trường kiến trúc Yale và Khoa lâm học trường Yale, truyền cảm hứng cho các thế hệ thiết kế tương lai theo đuổi những cách tiếp cận sáng tạo và bền vững. Balmori tin rằng, giáo dục là chìa khóa để thay đổi nhận thức và hành động của con người đối với môi trường. Bà đã truyền đạt những kiến thức và kinh nghiệm của mình cho các sinh viên, giúp họ trở thành những nhà thiết kế có trách nhiệm với xã hội và môi trường.

Nguồn: ELLE DECORATION

*Để lại thông tin trong box dưới đây, Happynest sẽ giúp bạn kết nối đơn vị thiết kế - thi công phù hợp và nhanh chóng nhất.